آبیاری تیپ در گندم چگونه صورت می گیرد؟

کاشت بذر گندم جهت آبیاری تیپ به چه صورت است؟ فواصل نوار های تیپ و قطره چکان ها برای آبیاری یک مزرعه گندم چه مقدار می باشد؟ در یک مزرعه گندم که دارای آب یا خاک شور می باشد جهت گرفتگی از نوارهای تیپ باید چه تمهیداتی در نظر گرفت؟

کاشت بذر گندم به دو روش پخشی و مکانیزه انجام می شود. در کشت پخشی، کاشت بذر گندم هم به صورت دستی و هم با استفاده از دستگاه های سانتریفیوژ امکان پذیر بوده و فرض بر این است که تمامی بخش های زمین با یک تراکم مناسب از بذر پوشیده می شود. در حالیکه در روش مکانیزه، کشت با استفاده از دستگاه های خطی کار و یا ردیف کار انجام می شود. لازم به ذکر است که، فواصل کشت خطی برای گیاهان زراعی مختلف، تابعی از خصوصیات خاک مزرعه و الگوی رشد گیاه زراعی است، با این حال بسته به نوع دستگاه خطی کار، این فواصل برای گندم ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. عمق هر یک از این شیارها نیز متفاوت بوده و از ۰ تا ۱۵ سانتی متر متغیر می باشد.

برای هر دو روش کشت (پخشی و مکانیزه)، آبیاری مزرعه گندم توسط تیپ امکان پذیر است. بطوریکه  در هر دو روش، نوارهای تیپ باید طوری پهن شوند تا تمامی سطح مزرعه پس از آبیاری (حداکثر یک روز پس از قطع آبیاری) مرطوب گردد. اما در کشت های ردیفی گندم، قراردادن لوله های تیپ مجزا برای تمامی خطوط کشت که فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری دارند، عملا اقتصادی نبوده ولذا باید به صورت دو در میان و یا سه در میان انجام گیرد.

بنابراین در این روش کاشت، تنها تعدادی از خطوط کشت مستقیما توسط نوار تیپ آبیاری شده و خطوط کشت واقع در بین دو ردیف لولهف از طریق پیشروی جبهه رطوبتی به طرفین آن، آبیاری می شود. در عمل ممکن است که تلفیقی از دو روش کشت فوق اتفاق بیفتد و ضمن کاشت خطی گندم، فواصل بین خطوط هم بذرپاشی شود. در هر صورت، نیاز است که تمامی خاک مزرعه پس از آبیاری مرطوب شود.

آنچه مسلم است در هر دو روش کشت، فواصل لوله های آبیاری تیپ از همدیگر تابعی از بافت خاک مزرعه بوده که برای انتخاب فاصله مناسب، می توان از جدول زیر استفاده نمود. به عنوان مثال، در یک مزرعه گندم با بافت خاک متوسط، توصیه می شود که فواصل نوارهای تیپ از همدیگر در حدود ۴۰ سانتی متر بوده و لوله های آبیاری تیپ نیز دارای قطره چکان های با فواصل تقریبی ۲۰ سانتی متر از همدیگر باشند. در چنین شرایطی و برای هر هکتار زمین، به ۲۵ هزار متر نوار تیپ نیاز خواهد بود.

در آبیاری تیپ، حجم مرطوب شده خاک که اصطلاحا به آن پیاز رطوبتی گفته می شود به اطراف لوله تیپ گسترش یافته و نمک نیز به طور مرتب از کنار لوله به خارج از پیاز رطوبتی رانده می شود. بنابراین اگر نوار تیپ در کنار گیاه قرار داشته باشد، نمک های موجود در آب و یا در خاک، به تدریج از دسترس گیاه دور می شوند و آسیب کمتری به گندم وارد خواهند نمود.

در یک مزرعه گندم که دارای آب و یا خاک شور (بالاتر از حد آستانه تحمل شوری گندم) می باشد و مقرر است که سیستم تیپ در آن اجرا شود، در نظر گرفتن الگوی توزیع شوری و رطوبت خاک در هنگام کاشت بذر و اجرای سیستم تیپ، نقش مهمی در جلوگیری از آسیب به مزرعه ایفا خواهد کرد. کاشت ردیفی  گندم و قرار دادن نوار تیپ در مجاورت خطوط کشت از اقدامات پیشنهادی در این زمینه است.

برای آبیاری تیپ در شرایط شور، فاصله آبیاری ها باید حتی الامکان کوتاه بوده و منطقه توسعه ریشه گیاه خیس نگه داشته شود. در این شرایط، محلول خاکی که در آن ریشه های گیاه حضور دارند، در طول دوره رشد تقریبا باقی مانده و جذب آب توسط ریشه گیاه را راحت تر خواهد کرد.

در برخی اراضی و در زمان کاشت گندم، شوری اولیه خاک بسیار بالاست.  مزارعی که برای اولین بار کشت شده و یا در مناطق خشک و در شرایط آیش قرار دارند، بیشتر در معرض شور شدن هستند و ضروری است که برای کشت گندم و اجرای سیستم آبیاری تیپ ، تمهیداتی برای آن ها در نظر گرفته شود.

تشخیص این موضوع از طریق نمونه برداری خاک مزرعه قبل از اجرای سیستم تیپ و تجزیه آزمایشگاهی آن امکان پذیر است. در صورت تشخیص چنین شرایطی، اصطلاحا گفته می شود که مزرعه به آبشویی اولیه نیاز دارد. آبشویی عبارتست از تامین مقداری آب مازاد بر نیاز مزرعه که منجر به پایین راندن نمک های تجمع یافته در خاک و کاهش شوری خاک مزرعه می شود. برای آبشویی در مزارع تیپ ، پیش بینی و احداث کانال برای آبیاری غرقابی آن ها و قطعه بندی زمین است که قبل از کاشت بذر باید این تمهیدات در نظر گرفته شود.