چگونه درخت انگور را هرس کنیم؟

منظوراز هرس، قطع شاخه های ضعیف، خشک و بیمار و یا بریدن قسمتی از شاخه برای حفظ فرم و شکل درخت می باشد. هرس در بیشتر درختان میوه بخصوص در بوته های انگور از نظر افزایش میزان وکیفیت محصول تولید شده فواید بسیاری دارد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

۱) با قطع تعدادی از شاخه های دارای جوانه گل، در سال بعد تعداد کمتری خوشه گل ایجاد می شود و در عوض میوه های حاصل از آن ها دارای کیفیت بهتری خواهند بود.

۲) از آن جا که برای تشکیل جوانه های گل در تابستان نیاز به نور وجود دارد، با هرس کردن بوته ها خلوت شده و نور بیشتری به داخل آن ها راه می یابد و در نتیجه حتی بر روی شاخه های داخلی بوته نیز جوانه های گل تشکیل می شوند.

۳) دفع علف های هرز، آبیاری، کود پاشی و برداشت محصول آسانتر می شود.

هرس انگور چه زمانی باید صورت گیرد؟

هرس انگور می تواند از اواخر پاییز (بعد از ریختن برگ ها) تا بهار (قبل از ظهور برگ های جدید) انجام شود.

لازم به ذکر است که هرچه هرس زودتر انجام شود، رشد گیاه در بهار زود تر شروع می شود و هرچه هرس دیرتر صورت گیرد، ظهور گل ها و برگ ها در بهار نیز تا حدودی به تأخیر می افتد. به این ترتیب در مناطقی که سرمای بهاره ندارند می توان با جلو انداختن زمان هرس باعث شد که بوته انگور در بهار زودتر فعال و در نتیجه پیش رس شود. همچنین در مناطقی که در پاییز هوا زود تر سرد می شود و به اصطلاح فصل رشد کوتاه است، می توان با زود هرس کردن بوته های دیر رس، باعث شد که جوانه ها در بهار زودتر باز شوند و بدین ترتیب میوه ها فرصت کافی برای رسیدن روی بوته بدست آورند.

بر عکس دو حالت بالا، در مناطقی که دارای سرمای بهاره هستند باید هرس را تا حد امکان به تعویق انداخت تا جوانه ها در بهار دیر از خواب بیدار شوند و از خطر سرما محفوظ بمانند.

لازم به ذکر است که شاخه های بالغ و رسیده انگور می توانند در زمستان تا ۱۵ درجه سانتی گراد زیر صفر را تحمل نمایند ولی در بهار پس از اینکه حرارت به حدود ۱۰ درجه بالای صفر رسید و جوانه ها شروع به فعالیت و سبز شدن نمودند، قدرت تحمل آن ها به سرما بسیار کم می شود و حتی در سرمای ۱ الی ۲ درجه زیر صفر نیز از بین می روند. در بعضی از نقاط انگورخیز ایران مثل ارومیه در اکثر زمستان ها درجه حرارت بسیار پایین تر از ۱۵ درجه سانتی گراد زیر صفر است. لذا در این مناطق امکان دارد که حتی شاخه های بالغ و رسیده نیز در اثر سرما آسیب دیده و خشک شوند.

برای جلوگیری از این امر باید بوته انگور را طوری تربیت نمود که تنه و شاخه های میوه دهنده در نزدیکی سطح زمین قرار گیرند تا بتوان در زمستان آن ها را با خاک و یا کاه و کلش پوشاند و از سرما محافظت کرد. در تاکستان های آبی، اگر هرس به تعویق بیفتد (در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام گیرد) تا چند روز پس از هرس از محل قطع شاخه ها مقداری آب از گیاه خارج شود، این آب که مقدار آن گاهی نسبتا زیاد می باشد، نتیجه فعالیت ریشه بوده و دارای مقداری مواد غذایی است که گیاه آن را از خاک جذب کرده است.

به طور کلی یک بوته متوسط انگور می تواند در آخر فصل رشد ۲۵ تا ۳۰ شاخه که هر کدام دارای حدود ۳۰ جوانه هستند داشته باشد، در این حالت چنین بوته ای در آخر فصل رشد ۷۵۰ تا ۹۰۰ جوانه وجود خواهد داشت. این بوته معمولا در شرایط عادی قادر است حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ عدد از این جوانه ها را در بهار وادار به فعالیت کند و بقیه جوانه ها در این زمان از خواب بیدار نمی شوند. همین ۱۰۰ تا ۱۵۰ جوانه نیز در صورتیکه رشد کنند، فشار زیادی به بوته وارد خواهند آورد و در نتیجه خوشه ها کم رشد خواهند شد.

به این دلیل باید با انجام عملیات هرس، تعداد جوانه ها را به ۴۰ تا ۶۰ عدد تقلیل داد. تا ریشه بتواند به همه آن ها آب و مواد غذایی کافی برساند و رشد آن ها را تأمین نماید.

در این مورد باید متذکر شد که در انگور های ضعیف تر و نیز آن هایی که به صورت دیم کاشته شده اند، تعداد مناسب جوانه ۲۰ تا ۳۰ عدد و در بوته های قوی که آبیاری می شوند این تعداد تا ۷۵ عدد افزایش می یابد.

نکاتی که در زمان هرس باید رعایت نمود:

– در موقع هرس ابتدا باید پاجوش ها و تنه جوش ها قطع شوند.

– شاخه های مریض، آفت زده و خشک قطع گردند.

– شاخه هایی که رو به پایین رشد کرده اند، قطع گردیده و جوانه هایی که رو به بالا می باشند، نگه داشته شوند.

– در موقع قطع کامل یک شاخه باید دقت شود تا شاخه از نزدیک تنه قطع گردد. به طوری که تا حد امکان زائده ای روی تنه بافی نماند.

– در هنگام قطع کامل شاخه ها باید دقت شود که هرچه زاویه ای که شاخه با تنه تشکیل می دهد، باز تر باشد (به ۹۰ درجه نزدیک تر باشد) این شاخه قوی تر بوده و رشد بیشتری خواهد نمود، بنابراین باید از قطع آن ها خودداری گردد.

– چنانچه پس از چند سال عدم انجام هرس و یا برای کم کردن ارتفاع درخت، نیاز به هرس شدید باشد باید این کار را طی چند مرحله و در سال های متوالی انجام داد تا به تدریج درخت به شکل و اندازه دلخواه درآید.

کلمات کلیدی: انگور ، هرس ، هرس انگور