دیسک یکی از ابزار اصلاح خاک است که از تعدادی صفحات بشقابی تشکیل گردیده است. این بشقابها حول یک محور مرکزی می چرخند و کلوخه های خاک را خرد می کند. صفحات این دستگاه روی دو یا چهار محور جلویی و عقبی به گونه سوار شده اند که جهت گودی انحنای آنها عکس یکدیگر قرار دارد. ترکیب بشقابها به گونه ای عمل می کند که خاکی که توسط بشقابهای ردیف جلو به یک سمت ریخته شده، توسط ردیف های عقبی به جای خود برگردانده می شود. می توان کارایی دیسک را با تنظیم ردیف های آن ارتقاء داد. اما هیچ گاه کیفیت کار دیسک مشابه کار گاو آهن سوکی یا بشقابی نمی شود.
دیسکها را بر اساس تقارن کار نسبت به محور طولی تراکتور به دو گروه تقسیم می کنند:
دیسک های دو ردیفه چهار محوری یا دیسک تاندوم
دیسک های دو ردیفه دو محوری یا آفست (نامتقارن)
دیسک های دو ردیفه چهار محوری که به دو زانویی نیز شناخته می شوند نسبت به محور طولی تراکتور به طور متقارن قرار داشته و از هر دو سمت راست و چپ دارای عرض کار مساوی نسبت به محور طولی تراکتور می باشند. به این دیسک ها، دیسک تاندوم نیز می گویند.
دیسک های دو ردیفه دو محوری که گاهی به دیسک قیچی نیز خوانده می شوند نسبه به محور طولی تراکتور به طور نامتقارن قرار داشته و عموما در یک سمت تراکتور ، عرض کار بیشتری نسبت به محور طولی تراکتور دارند. به همین خاطر به این دیسک ها آفست یا نامتقارن نیز می گویند. استفاده از دستک آفست برای کار در باغات که تراکتور نمی تواند به درختان نزدیک شود مناسبت تر از دیستک تاندوم است.
کاربرد دیسکها
از دیسک برا خرد کردن کلوخه ها و بقایای گیاهان ظریف ، مخلوط کردن بقایای گیاهی و کودهای شیمیایی و حیوانی و همین طور سموم شیمیایی با خاک ، سله شکنی و از بین بردن علفهای هرز (وجین) استفاده می شود. شخم زدن خاکی که ساختمان آن خراب و یا دارای رطوبت نامناسبی است موجب کلوخه شدن خاک می گردد. این شرایط را در بیشتر زمین ها ایران می توان مشاهده کرد. استفاده از این دیسک برای خرد کردن این کلوخه ها بسیار معمول است.
کلمات کلیدی: شخم زدن، دیسک ، سله شکنی ، کلوخه خاک ، وجین، کودهای شیمیایی و حیوانی ، دیسک تاندم ، دیسک زانویی، دیسک آفست، دیسک دو محوره .
