دندانه دستگاهی است که از تعداد زیادی میخ بزرگ به طول های ۸ تا ۲۰ سانت تشکیل شده است. این میخ ها بر روی یک چهار بست مستقر شده اند. دندانه ابزاری است که کار دیسک را تکمیل می کند. از این وسیله برای خرد کردن کلوخه ها و افزایش نفوذ پذیری خاک سطحی استفاده می شود. البته عمق و نیروی انجام کار در این دستگاه زیاد نبوده و در خرد کردن کلوخه های بزرگ و خشک و مقاوم و سفت کارگر نیست. دندانه دارای دو مدل بوده که یکی به دندانه میخی و دیگری به دندانه فنری شناخته می شود.
گر چه کلوخه های بزرگ و خشن برای دندانه مناسب نیستند با این حال از آن برای خرد کردن کلوخ های کوچک و ضعیف می توان به خوبی بهره برد. کاربرد دیگر دندانه مخلوط کردن کود و بذر با خاک است. هنگامی که کود شیمیایی یا حیوانی به خاک داده می شود ، کاملا محتمل است که این مواد به طور مناسب با خاک بستر زراعت، ادغام و مخلوط نشوند. دندانه می تواند این نقص کار را جبران نماید. بذر ها نیز ممکن است هنگام پاشیده شدن از خاک بیرون مانده باشند. پس به ابزاری احتیاج دارند که آنها را به زیر خاک منتقل نماید.
دندانه می تواند در عملیات دیگری نیز، کار دیسک را تکمیل نماید و آن در برخورد با علف های هرز زمین است. این ابزار، وسیله مناسبی جهت از بین بردن علف های هرز کوچک و جوان است که ممکن است در نتیجه دیسک زدن زمین کاملا از ریشه قطعه نشده یا تازه روییده باشند. دندانه می تواند هم این علف ها را از ریشه قطع کند هم اینکه آنها را روی سطح خاک رها سازد.
توجه به این نکته خالی از اهمیت نیست که کیفیت کار دندانه از منظر خرد کردن کلوخه ها به سرعت تراکتور وابسته است. سرعت مناسب تراکتور جهت کار با دندانه حدود ۶ تا ۱۰ کیلومتر است.
از معایب استفاده از این وسیله این است که وجود چهار بست فلزی در دندانه باعث شده که خاک تا حد زیادی مسطح و دارای سطحی نرم و متراکم گردد. این پدیده خاک را پودر کرده و نسبت به فرسایش بادی یا آبی حساس و آسیب پذیر می نماید.
در کنار دندانه های میخی شکل ، نوع دیگری از این ابزار وجود دارد که دارای پاشنه های فنری است . نکته جالب در مورد دندانه فنری این است که ابعاد و کیفیت کار آن ، به کولتیواتور پاشنه ای نزدیک است.
یکی از تفاوت های بین دندانه میخی با دندانه فنری را می تواند در نحوه اتصال آنها به تراکتور دانست. دندانه میخی روی زمین کشیده می شود در حالی که نوع فنری ، روی سه نقطه اتصال تراکتور سوار می گردد. تفاوت دیگر این دو مدل این است که عمق کار دندانه فنری قابل تنظیم است اما در تسطیح زمین موثر نمی باشد. هر چند کاربرد و طرز کار هر دو دندانه تقریبا مشابه است.
کلمات کلیدی: دندانه یا هرس، تسطیح زمین ، کلوخه زمین، خرد کردن کلوخه های زمین ، شخم زدن، دیسک ، دندانه فنری ، دندانه میخی، علف های هرز، قطع کردن ریشه علف های هرز، پاشنه های فنری.
