عناصر فسفر و ازت از میان کود های شیمیایی عناصری هستند که در تغییر ترکیب خاک و رشد گیاهان تاثیر بسزایی داشته و رشد گیاهان را تا حد زیادی متاثر نموده اند. عنصر ازت به صورتهایی چون نیترات و اوره توسط گیاهان قابل جذب است. از میان ترکیبات فسفر نیز، ماده ای که قابل جذب در گیاه می باشد ، اسید فسفریک بوده که از تجزیه مواد آلی خاک بدست می آید. اما به صورت کود شیمیایی مصرف نمی شود.
کودهای ازت
ماده شیمیایی ازت به صورت هایی همچون نیترات ، یون آمونیم و همینطور اوره قابل جذب گیاه است . از این میان ، نیترات آمونیم دارای ۳۳ درصد ازت است و هر دو فرم ازت آن توسط گیاه قابل جذب است. این ماده دارای بار منفی است به همین خاطر توسط کلوئیدهای خاک جذب نمی شود و در معرض شستشوی خاک قرار دارد.
اوره رایجترین کود ازت در ایران بوده و از ترکیبات آلی به شمار می رود. این ماده به همین فرم توسط گیاه قبل جذب است. محلول اوره در محلول پاشی برگ گیاهان نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اوره نیترات را باید قبل از کشت محصولات کشاورزی ، به خاک داد. البته می توان به صورت سرک و بعد از اینکه گیاهان اندکی رشد کردند نیز این کود را به خاک داد.
ترکیبات آمونیم
سولفات آمونیم به غیر از ازت ۲۴ درصد گوگرد نیز دارد. هیدرات آمونیم از حل شدن آمونیاک در آب بدست می آید . این ماده را می تواند قبل از کشت محصول ، بوسیله یک سری سرنگ مخصوص در زیر لایه ای از خاک قرار داد.
درصد ازت در نیترات کلسیم و پتاسیم
نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم درصد ازت اندکی دارد، به همین خاطر کمتر به عنوان منبع کود ازت در خاک به مورد مصرف می رسد. از این کودها بیشتر در محلول های غذایی به عنوان منابع تامین کلسیم و پتاسیم استفاده می شود.
کودهای فسفر
عموما درصد فسفر موجود در کودهای شیمیایی را به صورت درصد اکسید فسفر بیان می کنند. از میان ترکیبات فسفر ، ماده ای که قابل جذب گیاه است ، اسید فسفریک است که از تجزیه مواد آلی خاک بدست می آید. اما به صورت کود شیمیایی مصرف نمی شود.
بخش زیادی از کود فسفره ای که به خاک داده می شود، در خاک های قلیایی توسط کلسیم و در خاک های اسیدی توسط آهن و همین طور آلومینیوم تثبیت می شود. به طور معمول کود فسفره ای که به خاک داده می شود در سال اول کود دهی، بخش زیادی از آن توسط گیاه قابل جذب بوده و بخش اندکی از آن نیز در سالهای بعد قابل جذب است.
به خاطر اینکه میزان محلول بودن و حرکت کود فسفره در خاک بسیار ناچیز است پس باید کودهای فسفره را قبل از کاشت محصول به خاک اضافه کرد و از طرفی باید آنها را به طور مستقیم در قسمت گسترش ریشه قرار داد.
بیشینه میزان محلول فسفر در ph 6 – ۶.۵ است . به همین دلیل رساندن ph خاک به این میزان، می تواند در افزایش محلول بودن و قابلیت جذب فسفر توسط خاک موثر واقع گردد. توجه به این نکته خالی از اهیمت نیست که تغییر ph خاک در خاک های اسیدی با اضافه نمودن آهک و در خاک های قلیایی با افزودن گوگرد انجام پذیر است.
کلمات کلیدی : کودهای شیمیایی ، عناصر پرمصرف گیاهان، فسفر، ازت ، کودهای ازت، کودهای فسفر، قالبت جذب گیاه، تغییر ph خاک.
