کلزا یکی از مهم ترین گیاهان روغنی است که دانه های کوچک آن حاوی بیش از ۴۰ درصد روغن هستند و کنجاله ی آن نیز در همین حدود پروتئین دارد . طی دهه های اخیر کشت کلزا در جهان گسترش یافته و تولید آن در بین گیاهان عمده تولید کننده روغن در جهان دارای رتبه سوم است . در ایران نیز زراعت کلزا به عنوان زراعتی امید بخش برای افزایش تولید روغن خوراکی مورد توجه قرار گرفته است .
با توجه به اهمیت کلزا شیوه ی کاشت و مدیریت آبیاری بایستی به چه صورتی انجام گیرد تا بیشترین بازدهی را داشته باشد ؟
کلزا محصولی مدیریتی است که در مراحل مختلف رشد نسبت به مدیریت مزرعه بسیار حساس است و به ویژه مرحله کاشت تاثیر زیادی در موفقیت زراعت کلز دارد . از نکاتی که در مرحله کاشت باید مورد توجه قرار گیرد رعایت تاریخ کاشت و ایجاد تراکم بوته مناسب در مزرعه است . تراکم بوته در واحد سطح زمین به میزان بذر مصرفی و نحوه توزیع بوته ها یا آرایش گیاهان در سطح زمین بستگی دارد .
از طرف دیگر روش آبیاری نیز در ایجاد تراکم مناسب در سطح زمین موثر است ، چرا که روش آبیاری نامناسب می تواند بر درصد سبز شدن بذور ، سرعت رشد اولیه گیاه و یکنواختی سبز شدن تاثیرگذار باشد . به عبارت دیگر تراکم بوته مطلوب و توزیع مناسب گیاهان در سطح زمین حاصل اثر متقابل بین نحوه آماده سازی زمین ، میزان بذر مصرفی ، روش کاشت و روش آبیاری است. چنانچه مراحل کاشت به درستی انجام شود و تراکم مناسبی از بوته های کلزا با توزیع مطلوب در سطح زمین استقرار یابد ، کلزا به سرعت رشد کرده و با ایجاد بوته های قوی ضمن تحمل سرمای زمستان ، از قدرت رقابت کافی با علف های هرز نیز برخوردار خواهد بود .
روش های کشت و آبیاری کلزا
روش کاشت و آبیاری مزرعه در محصولی مانند کلزا که دارای بذور کوچک و نسبتا ریز می باشد اهمیت زیادی دارد و یکنواختی سبز شدن ، استقرار گیاهان ، رشد پاییزه و مقاومت به سرما در مزرعه را تحت تاثیر قرار می دهد و در نهایت بر عملکرد مزرعه موثر خواهد بود .
کلزا را می توان به روش جوی و پشته ای و یا به صورت مسطح و بر روی زمین صاف کشت کرد که هرکدام از این روش ها دارای کاربرد و ویژگی های مخصوص به خود می باشند .
روش کشت جوی و پشته ای
روش کشت جوی پشته ای در موارد زیر توصیه می شود :
۱- در مزارعی که آبیاری به صورت سطحی انجام می شود روش کشت جوی و پشته مطلوب ترین روش است . در این روش کشت بصورت جوی و پشته و با کارنده های خطی سه ردیفه یا چهار ردیفه غلات انجام می شود که توصیه می شود برای کشت کلزا با کارنده های سه ردیفه یا چهار ردیفه غلات انجام می شود . بر روی هر پشته دو خط کشت با فاصله حدود ۱۵ سانتی متر کشت می شود . فاصله مرکز تا مرکز پشته ها از یکدیگر حدود ۶۰ سانتی متر است .
۲- در خاک های رسی و سنگین : از آنجاییکه در این روش بذور ر روی پشته ها قرار می گیرند و آب درون جویچه ها جریان دارد ، بنابراین احتمال تشکیل سله در سطح خاک وجود نداشته و بذور ریز کلزا به راحتی جوانه زده و سبز می شوند . در این روش ارتفاع آب در داخل جوی حداقل ۲ تا ۳ سانتی متر زیر محل قرار گرفتن بذر است و آب از طریق انتشار به ناحیه بذر و سطح پشته می رسد .
روش کشت مسطح
در روش کشت به صورت جوی و پشته ای ، بخشی از سطح زمین به جویچه های آبیاری اختصاص می یابد و بوته های کلزا فقط در روی پشته ها قرار می گیرند . در این وضعیت بیش از نیمی از سطح زمین خالی از کشت است و خطوط کشت کلزا در روی پشته ها و در نزدیکی یکدیگر متمرکز شده اند که باعث افزایش رقابت بین بوته ها می شود .
گسترش سیستم های آبیاری بارانی امکان کشت کلزا در روی زمین صاف و بدون ایجاد جوی و پشته را فراهم آورده است . کشت مسطح کلزا فقط در صورت استفاده از سیستم آبیاری بارانی توصیه می شود .
آبیاری قطره ای کلزا
با توجه به نتایج تحقیقی در همدان آبیاری تیپ نسبت به آبیاری سطحی باعث کاهش ۴۶ درصدی در آب مصرفی و افزایش ۸۱ درصدی در کارایی مصرف آب در زراعت کلزا می شود . در سیستم تیپ چون دور آبیاری کوتاه و معمولا سه روزه میباشد ، بیشتر برای مزارعی کاربرد دارد که منبع تامین آب مشترک نبوده و زارع بتواند به راحتی برای آبیاری مزرعه برنامه ریزی نماید . در چاههایی که مالکیت آن ها به صورت اشتراکی بوده و آب حداقل بعد از یک هفته یا بیشتر در اختیار هر زارع قرار می گیرد ، استفاده از سیستم آبیاری تیپ به دلیل دور آبیاری کوتاه مشکل بوده و زارعین ترجیح می دهند که از سیستمهای آبیاری دیگر استفاده نمایند . بنابراین ، استفاده از سیستم آبیاری تیپ در مزارعی که دارای مدیریت واحد بوده و به صورت اشتراکی نیستند دارای بهره وری بیشتری می باشد .
یک کامنت
علی مرادی
September 28, 2016 at 12:59 am
علت عدم باروری گرده؟ تاثیر آبیاری بارانی در این محصو در اسفند ماه؟