پتاسیم (با علامت اختصاری K ) در کنار نیتروژن (N) و فسفر (P) یکی از سه عنصر اصلی مورد نیاز گیاهان است. موقعی مه برچسب یک بسته کود را می خوانید برروی آن سه عدد (مانند: 20- 10 – 20) نوشته شده است که عدد سوم نشان دهنده درصد وزنی پتاسیم در آن کود است. به صورت فنی این عدد اشاره دارد به K2O که 83 درصد وزنی آن را پتاسیم تشکیل می دهد. کودهای محلول در آب از پتاسیم سولفات و یا پتاسیم نیترات به عنوان منبع پتاسیمی خود استفاده می کنند. در مواردی که کمبود سولفات در برنامه های کودی وجود داشته باشد استفاده از سولفات پتاسیم برای تامین هم پتاسیم و هم سوفات مفید است. هرچند کلراید پتاسیم هم می تواند به عنوان منبع تامین پتاسیم استفاده شود اما باید مراقب بود که کلراید را تا زمانی که گیاه به آن نیاز ندارد نباید اضافه نمود زیرا باعث ایجاد نمک ناخواسته می شود.
نقش پتاسیم در گیاه:
پتاسیم برخلاف نیتروژن و فسفر، در واکنش های مهم بیوشیمیایی گیاه (فوتوسنتز و تنفس) نقشی ندارد. پتاسیم را می توان در محلول های داخل سلول پیدا نمود که کاربرد آن در حفظ فشار اسمزی سلول است (بدین معنی گیاه را از پلاسیده شدن نجات می دهد). بعلاوه پتاسیم نقشی اساسی در عملکرد صحیح منافذ تنفسی (سلول هایی که در زیر برگ قرار گرفته شده اند و با باز و بسته کردن منافذ تنفسی اجازه تعرق گیاه و یا جلوی هدر رفتن آب به صورت بخار را می گیرند)ایفا می کند و همچنین به عنوان آنزیم فعال کننده کار می کند.
اثرات کمبود پتاسیم
آنالیز بافت برگ نشان می دهد که سطح پتاسیم به نیتروژن نزدیک است و در حدود 3 تا 5 درصد وزن خشک را تشکیل می دهد. گیاهانی که کمبود پتاسیم دارند علائمی نشان می دهند مانند کم سبزینه شدن لبه های برگ و پس از آن به سرعت بافت مرده شدن و همچنین ایجاد لکه های بافت مرده در تمام برگ ها که بیشتر از برگهای پایین تر آغاز می شود. از آنجایی که پتاسیم در گیاه قابلیت تحرک دارد، علائم کمبود در برگهای مسن تر ظاهر می شود.
در کشت های بدون خاک، در دسترس بودن پتاسیم تاثیر چشمگیری بر PH ندارد. علائم کمبود پتاسیم بیشتر زمانی ظاهر می شود که پتاسیم به مقدار کافی توسط کوددهی تامین نشود. البته کمبود پتاسیم در مواقعی که سطح کلسیم ، منیزیم و یا سدیم بسیار بالا باشد نیز مشاهده می شود که به آن کمبود القا شده نیز می گویند، اما اگر محصول با میزان مناسبی از پتاسیم تغذیه شود این کمبود به ندرت اتفاق می افتد.
زیاد بودن سطح پتاسیم ممکن است کمبود دیگر مواد مغذی مانند نیتروژن، کلسیم و منگنز را افزایش دهد. اگر این مورد رخ داد بهتر است محیط کشت و بافت گیاه را برای تعیین مقدار مواد مغذی موجود در گیاه تست کنید و بر اساس آن برنامه و مقدار کوددهی را تنظیم نمایید.
علائم کمبود این عنصر در برخی از گیاهان
کمبود پتاسیم در گیاه گوجه فرنگی
کمبود پتاسیم در گیاه سویا
علامت کمبود پتاسیم در گیاه پنبه
علامت کمبود پتاسیم در گیاه پنبه
علامت کمبود پتاسیم در گیاه دانه های روغنی
علامت کمبود پتاسیم در گیاه ماریجوانا
علامت کمبود پتاسیم در گیاه توت فرنگی
منابع
https://www.pthorticulture.com/en/training-center/role-of-potassium-in-plant-culture
کتاب اصول نوین باغبانی دکتر مرتضی خوشخوی انتشارات دانشگاه شیراز
