اگر به دنبال گیاهی هستید که متعلق به دوران گذشته باشد ما سیکاد ها را معرفی می کنیم. سیکاد که نوعی نخل است یکی از ابتدایی ترین گیاهان بذر دار زنده دنیا هستند. روزگاری در تمام پهنه گیتی زیست می کرده اند اما الان رویشگاه طبیعی آنها بیشتر به نواحی گرمسیر محدود شده است.
می توان این گیاه را تلفیقی از سرخس و نخل دانست که به آن سرخس نخلی هم می گویند. در واقع سیکاد از واژه یونانی کیکاس به معنی نوعی نخل گرفته شده است.
این گیاه از لحاظ طراحی فضای سبز دارای ارزش فراوانی است. سیکاد ها از زیباترین گیاهان فضای سبز هستند که می توانند برای جلب توجه و نقطه تاکید به کار روند. این گیاهان هم به صورت گروهی و هم در ترکیب با گیاهان دیگر چشم انداز های زیبایی ایجاد می کنند. شباهت سیکاد ها به نخل ها نوعی حالت و حس گرمسیری در فضای سبز ایجاد می کند.
کشت گروهی سیکاد ها به خصوص اگر در اندازه های گوناگون استفاده شوند بسیار چشمگیر است. سیکاد ها به عنوان نقطه مرکزی در چمن ها بسیار مناسب هستند. این گیاهان زینتی به صورت گلدانی نیز در ورودی ها ، پاسیو ها و حتی در خانه ها قابل استفاده هستند.
از برگ سیکاد ها ، به دلیل رنگ و شکل ویژه و نیز دوام زیاد آنها، برای دسته گل و گل آرایی استفاده می شود.
هر گیاهی برای بقا و رشد نیازمند شرایط خاص آب و هوایی است. سیکاد ها به طور طبیعی علاقه به بارش در ماه های گرم تابستان را دارند و به طور طبیعی آب و هوای مدیترانه ای که دارای بارش های زمستانه است را دوست ندارند. خاک آنها هم باید از تهویه خوبی برخوردار باشد.
در شرایط کشت در محیط هایی هم که دارای بارش های زمستانه هستند به خوبی سازگار شده اند. مقدار بارش سالیانه برای بقای آنها دست کم باید 350 میلی متر باشد. سیکاد ها تحمل کمی به نمک دارند.
خاک مناسب سیکادها شنی و یا گراول های شنی همراه با کمی رس و یا هوموس است. در رابطه با نیاز های خاکی این گیاه زهکشی سریع و تهویه مناسب خاک بسیار مهم می باشد.
کشت و پرورش سیکاها در فضای سبز به پنج عامل اساسی نیاز دارد که عبارتند از گرما، خاک دارای زهکشی خوب، نور کافی، آب فراوان و با کیفیت و تغذیه مناسب. گونه های کمی از سیکاد ها نیاز به آب و هوای گرمسیری با دما و رطوبت بالا دارند. بسیاری از سیکاد ها دوره های کوتاه مدت دمای زیر صفر را تحمل می کنند، اما قرار گرفتن طولانی مدت در دماهای زیر صفر به برگ ها، ساقه ها و ریشه های سیکاد ها آسیب می رساند.
در مناطق گرم و خشک ایران مانند کرمان، اصفهان، شیراز، یزد، سیستان و بلوچستان و مناطق مشابه گهگاهی سیکادها در فضای سبز کاشته می شوند، نشانه های آسیب دیدگی برگ ها به خوبی به ویژه در روزهای گرم و خشک تابستان دیده می شود. همچنین در بیشتر مناطق کشور زمانی که سیکادها در منزل که معمولا رطوبت نسبی پایین است، نگهداری می شوند، پس از مدتی برگ ها زرد شده و شکننده می شوند.
به طور کلی در مناطق گرم و خشک ایران سیکاد ها از رشد و نمو خوبی برخوردار نیستند و هم در زمستان های سرد و خشک و هم در تابستان های گرم و خشک آسیب می بینند. به نظر می رسد که جزایر جزایر جنوبی ایران مانند جزیره کیش و یا قشم و به ویژه بخش هایی از شمال ایران برای سیکادها مناسب باشد.
به احتمال زیاد سیکادهایی که در بیشتر مناطق ایران به صورت درون خانه ای و یا در فضای سبز به کار می رود، در اصل سیکاس ژاپنی است که بومی جنوب شرق آسیاست و سازگار با شرایط آب و هوایی بسیاری از مناطق ایران نمی باشد.
نیاز های نوری سیکاد ها متفاوت است. بسیاری از گونه های Bowenia, Ceratozamai,Chigua نیاز به شدت نور پایین و یا سایه کامل دارند. بسیاری از گونه های Cycas, Dioon, Microzamia calacoma در آفتاب کامل بهتر رشد می کنند.
نهال های سیکاد ها بایستی تا 5 سال در برابر نور کامل خورشید محافظت شوند. اگر سیکادها به صورت گلدانی نگهداری می شوند، بایستی یک نقطه از سیکادها را در نظر گرفت و نشانه گذاری کرد (نشانه روی آن گذاشت یا برچسب زد) و زمانی که گلدان جابجا می شود باید با همان وضعیت پیشین قرار گیرد که در این حالت از سوختگی در برابر نور خورشید جلوگیری می شود.
سیکاد ها به دلیل ذخیره آب در ساقه ها و ریشه ها می توانند در زیستگاه های خشک هم زندگی کنند. این گیاهان به شرطی که در خاک زهکشی شده کاشته شوند، می توانند آب و هوای مدیترانه ای دارای زمستان های بارانی را تحمل کنند.
کیفیت آب برای سیکادها بسیار اهمیت دارد. آب باران بهترین آب برای این گیاهان است، زیرا کاملا خالص بدون نمک و کمی اسیدی است. یکی از روش های مناسب برای آبیاری سیکادها، آبیاری بارانی است، زیرا در این شیوه آبیاری افزون بر تامین آب مورد نیاز، گرد و غبار روی برگها هم زدوده می شود. بهترین زمان آبیاری نیز در صبح زود یا غروب است که گرمای هوا کاسته شده است و سرعت باد کم است و هدر رفت آب توسط تبخیر کم می شود.
خاک مناسب برای سیکادها چه ویژگی هایی دارد؟
سیکاد ها گیاهان کند رشدی هستند. رشد ساقه به طور عمده به تولید برگ سالانه و بزرگ شدن برگ ها بستگی دارد که به طور مستقیم به سلامت ریشه ها وابسته است.
برای رشد سریع و داشتن گیاهان سالم آمیخته خاکی بایستی از زهکشی خوب، PH بهینه، تغذیه متعادل و رطوبت کافی برخوردار باشد تا نیازمندی های گیاه را تامین نماید. دقت کنید خاک نباید به اندازه ای مرطوب باشد که سبب شرایط بی هوازی و خفگی ریشه ها شود. به طور کلی رشد این گیاهان با کاهش مقدار آب کاهش می یابد.
سیکادها نیاز به خاکی با زهکشی مناسب دارند. بهترین خاک برای آنهاف گراول های شنی و خاک لومی سبک است. PH خاک هم نقش مهمی در رشد این گیاه دارد و بهترین PH حدود 7 است. PH کمی اسیدی برای بیشتر گونه ها مناسب تر از PH قلیایی است.
تغذیه مناسب سیکاد ها برای رشد و سلامت آنها اهمیت زیادی دارد. با یک برنامه غذایی مناسب می توان سرعت رشد آنها را تا دو برابر افزایش داد. سیکادهای سالم و قوی، خیلی بیشتر از سیکادهایی که تغذیه نمی شوند برگ و مخروط تولید می کنند.
تغذیه تنها باید در خلال فصل رشد که معمولا در بهار و تابستان است، انجام شود. در مناطق با زمستان سرد، تغذیه بایستی یک ماه پیش از آغاز فصل سرد متوقف شود و تا زمان شروع رشد در بهار صورت نگیرد. نشانه های کمبود عناصر غذایی در سیکاد ها، بیشتر در برگ ها دیده می شود.
اگر برگ های در حال ظهور به جای اینکه سبز باشند، زرد یا سفید باشند، کمبود منگنز دارد. اگر کمبود این عنصر ضروری همچنان ادامه یابد، برگ های پژمرده شده و می ریزند. کمبود آهن شبیه کمبود منگنز، ابتدا در برگ های جوان به شکل زردی دیده می شود. برگ هایی که سبز کم رنگ یا زرد هستند، کمبود نیتروژن دارند. یک نوار باریک زرد رنگ در حاشیه برگها نشان کمبود منیزیم است.
نشانه های کمبود عناصر غذایی به جز نیتروژن غیر قابل برگشت است. زمانی که کمبود منگنز یا منیزیم برطرف می شود، برگهای دارای نشانه کمبود بهبودی نمی یابند اما برگهای جدید به طور طبیعی رشد می کنند. زهکشی خوب و تهویه خاک، تامین مناسب رطوبت و تغذیه در PH بهینه، سیکادها را در برابر کمبود عناصر کمک می کند.
دقت کنید که همیشه پیشگیری از کمبود، بهتر از رفع کمبود است.
منبع: کتاب درختان و درختچه های زینتی
