گوجه فرنگی گیاهی روز خنثی و محصول فصل گرم است که به ۱۲۰-۹۰ روز شرایط بدون یخبندان با میانگین دمای بالای ۱۶°C نیاز دارد. رشد رویشی این گیاه در دمای ۱۲°C محدود شده و تداوم دوره های دمایی سرد منجر به بروز آسیب سرمایی می شود. برای رشد رویشی، گلدهی و گسترش رنگ میوه، دماهای روزانه ۲۵- ۳۰°C و شبانه ۱۶ – ۲۰°C بهینه می باشد. در شرایط بهینه بسته به عادت رشد، نخستین خوشه گل ۲۸ روز پس از کاشت بذر و ۱۴ روز پس از نشاکاری در ارقام دارای عادت رشد محدود و یا ۴۹ روز پس از کاشت بذر و ۲۱ روز پس از نشاکاری در ارقام دارای عادت رشد نامحدود رشد میکند. در گوجه فرنگی های تازه خوری، دوره میوه نشینی ممکن است به مدت ۶۰ روز به طول انجامد در حالی که در گوجه فرنگی های فرآیندی، دوره میوه نشینی در حدود ۳۰ روز به طول می انجامد.
گوجه فرنگی در طیف گسترده ای از خاکها و با انواع سیستم های تولید پرورش می یابد. نوع ماشین ها و ادوات مورد استفاده و ترتیب عملیات در آماده سازی خاک به شرایط محلی و اعمال زراعی بستگی دارد. هدف، آماده سازی محلی است که زهکش خوبی داشته و خاکی بدون آفت با عمق کافی را برای رشد ریشه فراهم ساخته و انجام عملیات زراعی لازم را در طول فصل رشد امکان پذیر سازد. pH بهینه خاک برای گوجه فرنگی بین ۶٫۵-۶ است و در صورت بالا بودن یا پایین بودن pH باید ۳-۲ ماه پیش از کشت به ترتیب با افزودن گوگرد یا آهک و گچ اقدام به تنظیم pH نمود.
مسطح کردن زمین، امکان توزیع یکنواخت آب حاصل از بارندگی یا آبیاری را فراهم ساخته و خطر اشباع شدن خاک را کاهش می دهد. در صورت نیاز به تسطیح بیشتر زمین این عمل می تواند پیش از عمل شخم و پنجه زنی خاک انجام گیرد. کولتیواتورزنی زمین تا عمق cm۳۵ – ۴۰ می تواند با شخم زنی یا پنجه زنی خاک یا هر دو روش صورت گیرد. گزینش روش کولیتواتورزنی به ساختمان خاک، گیاه زراعی کشت شده پیشین در زمین، بقایای گیاهی، علف های هرز و هزینه بستگی دارد.
در هر مورد، تهیه زمین باید طوری انجام شود تا در نفوذ آب و رشد و گسترش ریشه شتاب شود. خاک ورزی مناسب خاک لایه بالایی بستر کاشت برای جوانه زنی یکنواخت بذور و نیز نشاکاری ضروری است. این امر می تواند با دیسک زدن خاک حاصل شود. پرورش گوجه فرنگی در هر نوع خاکی باید در بستر مرتفع صورت پذیرد. این عمل برای بهبود زهکشی و کاهش آسیب وارده به گیاه و میوه در اثر رفت وآمد کارگران در بین ردیف ها صورت می گیرد ولی در صورت نیاز به قیم یا پرورش روسیمی، از بسترهای مرتفع استفاده نمی شود تا کارگر بتواند به آسانی به همه قسمت های گیاه دسترسی داشته باشد.
کودهای پایه و کود دامی باید پیش از کاشت به خاک اضافه شوند. در خاک های متوسط و سنگین بخشی از کود فسفر (در حدود ۵۰ درصد) و کود دامی مورد نیاز به طورمعمول همراه با شخم در خاک آمیخته می شود. بقیه فسفر مورد نیاز و نیز پتاسیم و نیتروژن نیز با دیسک زنی یا کولتیواتورکشی در لایه بالایی خاک، با خاک آمیخته می شود. در خاک های سبک می توان کل کود دامی و کودهای کانی را پیش از کاشت بذر یا نشاکاری به طور یکنواخت در عمق cm۱۰ – ۱۵ در مرکز بستر کاشت یا در لایه بالایی کل بستر توزیع کرد. سپس کل بستر را می توان تا عمق cm۲۰–۱۵ دیسک و سپس غلتک زد. تدخين خاک با مواد شیمیایی یا ضدعفونی آن با بخار یا گرمای خورشید پس از دیسک زنی و آمیختن کود دامی در کل کشتزار یا در بسترهای کاشت صورت میگیرد. وجود رطوبت مناسب خاک برای افزایش کارایی این تیمارها ضروری است. در صورتی که قرار است خاک تنها تا بسترهای کاشت تدخين شود این عمل می تواند پس از کشیدن پوشش پلاستیکی، توسط سامانه آبیاری قطره ای صورت پذیرد. علف کش های پیش رویشی بر پایه توصیه کارخانه سازنده با سامانه آبیاری پاششی یا خاک ورزی سطحی با خاک آمیخته می شوند.
رطوبت خاک پیش از کاشت بذر یا نشاء باید به آسانی در عمق دست کم cm۱۲۰ خاک در خاکهای متوسط و سنگین و در عمق cm۶۰ خاک های شنی سبک قابل ردیابی باشد. در صورت خشک بودن خاک در این عمل باید آبیاری پیش از کاشت صورت گیرد.
در کاشت مستقیم بذر در مناطقی که امکان کنترل علفهای هرز به طور معقول وجود دارد سامانه آبیاری قطره ای باید بی درنگ پس از کاشت، نصب و راه اندازی شود. امکان جوانه زنی یکنواخت در سیستم کشت مستقیم بذر به فاصله نازل ها و توزیع افقی آب در خاک بستگی دارد. در صورت نبود تضمین کافی برای جوانه زنی یکنواخت، سامانه آبیاری قطره ای را باید پس از رویش ولی پیش ازظهور ششمین یا هفتمین برگ حقیقی نصب کرد در غیر این صورت، قرار دادن لوله ها در ردیف دشواری همراه خواهد بود و ممکن است گیاهان آسیب ببینند.
یک بستر بذر مناسب، بستری است که تماس مناسبی را بین بذر و خاک فراهم سازد و با وجود داشتن قابلیت نگهداری مناسب آب، تبادل مطلوب هوا را نیز امکان پذیر نماید. این محیط تنها مقاومت ناچیزی را در برابر رشد شاخه و نفوذ ریشه در خاک ایجاد میکند و فرسایش خاک در اثر بارندگی کاهش می یابد. خاک ورزی باید طوری صورت گیرد که دانه هایی در اندازه های مختلف (کوچکتر از mm ۳ – ۴) تشکیل شوند و دانه های درشت تر در سطح بذر توزیع شوند تا فشار ناشی از قطره های باران را کاهش دهند. غالب بودن دانه های کوچک خاک می تواند باعث فرو نشستن سطح خاک به دنبال بارندگی شود. در خاک های سنگین این امر می تواند موجب رویش ضعیف دانهال به دلیل شرایط غیر هوازی ایجاد شده توسط آب موجود در سطح خاک شود. در چنین خاکهایی استفاده از بسترهای کاشت مرتفع که در پاییز تهیه شده اند منجر به افزایش چشمگیر عملکرد می شود. این اثر به دلیل بهبود زهکشی است. چون خاک بسیار تردی در اثر انجماد و ذوب شدن پی در پی تشکیل شده و فشردگی خاک کاهش می یابد. ریختن ورمیکولایت روی بذور نیز می تواند نارسایی های مربوط به فشردگی خاک را کاهش دهد و به رویش دانهال کمک کند.
پیش از کاشت مستقیم بذر، فشردن ملایم لایه بالایی خاک برای تماس بهینه بین بذر و خاک و فراهم ساختن محیطی مناسب برای رویش یکنواخت بذور کاشته شده ضروری است که برای این منظور از یک غلتک سبک استفاده می شود. این عمل باید هنگامی صورت گیرد که لایه بالایی خاک به اندازه کافی خشک است و خاک به غلتک نمی چسبد چون در غیر این صورت می تواند باعث فشردگی بیش از اندازه خاک شود.
وجود ارقام فراوان، تولیدکنندگان را قادر می سازد تا گیاهان گوجه فرنگی را در طیف گسترده ای از شرایط دمایی پرورش دهند. این گیاه را می توان در مناطقی که دارای دست کم ۴-۳ ماه شرایط آب و هوایی گرم و بدون یخبندان و میانگین دمایی بالاتر از ۱۶°C باشد، پرورش داد. در دماهای پایین تر از این دما، رشد رویشی و زایشی به میزان قابل ملاحظه ای کاهش می یابد و قرار گرفتن درازمدت گیاه در دمای ۱۲°C یا کمتر از آن می تواند به آسيب سرمایی منجر شود. با وجود حساسیت به یخبندان، گوجه فرنگی مقاومت بیشتری در برابر یخبندان نسبت به فلفل و بادمجان دارد. دمای بهینه برای رشد و گل دهی گیاه گوجه فرنگی ۲۵- ۳۰°C در روز و ۱۶ – ۲۰°C در شب است و وجود این اختلاف دمایی بین دماهای روزانه و شبانه در بهبود گل دهی، رشد گیاه و کیفیت میوه مؤثر می باشد. میوه نشینی در دمای ۱۸ – ۲۴°C به طور بهینه رخ می دهد ولی در دماهای پایین تر از ۱۵°C یا بالاتر از ۳۰°C میوه نشینی در حد پایینی صورت می گیرد. به طور کلی، دماهای شبانه از اهمیت بیشتری در میوه نشینی نسبت به دماهای روزانه دارند.
