کتاب استفاده از آب شور در کشاورزی پایدار تالیف کارگروه سیستم های آبیاری در مزرعه کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران است مولفان این اثر محمدجواد عابدی – نادر ابراهیم بیرنگ – ناصر مهردادی – سعید نی ریزی – مهدی ماهرانی – هومن خالدی و علی محمد چراغی است.

این کتاب شامل هفت فصل می باشد که به ترتیب عبارتند از:

فصل اول کلیات است که مروری بر وضعیت آب – غذا و جمعیت در کل جهان و کشور ایران دارد.

فصل دوم در مورد مشخصات کیفی آب شور به عنوان بخشی از منابع آب آبیاری عناوین این فصل عبارتند از: کلیات و تعارف – کلیات و اصطلاحات- ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲﺁ ﺏ ﺷﻮﺭ ﻭ ﻃﺒﻘﻪ بندی ﺁﻧﻬﺎ – ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎﻱ ﻛﻴﻔﻲ – ﺷﻮﺭﻱ – ﺳﺪﻳﻢ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱ ﻭ ﻧﻔﻮﺫ ﺁ ﺏ ﺩر خاک و عملیات خاک ﻭﺭﺯﻱ – ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺗﻐﺬﻳﻪ – ﻳﻮﻥ ﻫﺎﻱ ﺳﻤﻲ – ﻋﻨﺎﺻﺮ  کمیاب و ﺳﻨﮕﻴﻦ – ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺁﺏ ﺁﺑﻴﺎﺭﻱ ﻭ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﻱ ﻫﺎﻱ مختلف – ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﻱ ﻛﻴﻔﻲ ﺁﺏ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺷﻮﺭﻱ ﺁﺏ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ – ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﻱ ﻛﻴﻔﻲ ﺁﺏ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ – ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﻱ ﻛﻴﻔﻲ ﺁﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ.

فصل سوم: مخازن و منابع آب شور در ایران: این فصل شامل عناوین ﻣﻨﺸﺎﺀ ﺷﻮﺭﻱ ﺁﺏ ها در ﺍﻳﺮﺍﻥ – منابع آب شور کشور – رودهای شور ایران – دریاچه های شور ایران – آب های شور زیر زمینی می باشد.

فصل چهار: ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ آﺏ ﺷﻮﺭ ﺩﺭ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ و ﺟﻬﺎﻥ.

فصل پنجم: ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺁﺑﻴﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎﻱ ﻛﻴﻔﻲ خاک و ﮔﻴﺎﻩ: عناوین این فصل عبارتند از:  ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﻧﻤﻚ ﻫﺎﻱ ﻣﺤﻠﻮﻝ در ﺧﺎک و آب – ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺷﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺎک و گیاه – اثرات شوری بر محصولات زراعی.

فصل ششم: ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻱ ﺯﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ آب ﺷﻮﺭ در کشاورزی ﺁﺑﻲ.

در زیر بخش هایی از پیشگفتار این کتاب را مرور می کنیم:

بی شک یکی از بزرگترین چالش های پیش روی انسان قرن بیست و یکم تأمین امنیت غذایی است.

رشد فزاینده جمعیت به ویژه در میان کشورهای در حال توسعه و افزایش شکاف اقتصادی بین کشورهای شمال و جنوب و همچنین محدودیت برنامه های توسعه در کشورهای تولیدکننده مواد غذایی چشم انداز نگران کننده ای از تأمین غذا برای حداقل شرایط ادامه حیات بیش از1/3 افراد ساکنین این کره خاکی را به تصویر می کشد و شعار جهانی فقرزدایی را کم رنگ جلوه می دهد. از آنجایی که اغلب اراضی قابل کشت غير آبی دنیا هم اکنون مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین بخش اعظم افزایش تولید جهانی مواد غذایی و به ویژه تولیدات زراعی باید از طریق توسعه اراضی آبی دنیا صورت گیرد. در بین راه کارهای توسعه شده جهت مقابله با چنین آینده ناخوشایندی، بهبود بهره وری آب آبیاری و مدیریت تقاضای آب و تعامل این دو رویکرد مدیریتی مدنظر اغلب صاحب نظران بوده و باید در دستور کار تمامی سیاست گذاران کشاورزی در جهان و بطور اخص در کشورهای در حال توسعه قرار گیرد.

حجم عظیم منابع آبهای شور در جهان و نتایج بسیار چشمگیری که به صورت سنتی یا در مزارع آزمایشی از کاربرد آب شور در کشاورزی بدست آمده، استفاده از این منبع آبی را به عنوان یک رویکرد راهبردی در فرآیند تولید مواد غذایی مورد توجه قرار داده است. به صورتی که حتی کشورهای نظیر اروپای غربی که نسبتا از میزان منابع آبی مناسبی برخوردارند، تحقیقات کاربرد آب شور در کشاورزی را در مراکز تحقیقاتی خود پی گرفته و تاکنون نیز به فناوری های امیدوارکننده ای دست یافته اند. نتایج تحقیقات دهه های اخیر در اغلب کشورها خط بطلان بر بسیاری از باورهای قبلی کشیده و راه را برای کاربرد وسیع آب شور به صورت پایدار در کشاورزی فراهم کرده است.

از طرف دیگر سالانه بخش عمده ای از منابع خاک دنیا تحت تأثير شوری ثانویه،| که عموما ناشی از عمل آبیاریست، از حيز انتفاع خارج شده و به شوره زار تبدیل می گردند. بنابراین توسعه شوری اراضی کشاورزی خود به عنوان یک تهدید در جهت بهبود امنیت غذایی در مقیاس جهانی محسوب می گردد، لذا در کنار نتایج و ارقام بسیار مثبت ناشی از استفاده از آب شور در کشاورزی برخی از صاحب نظران کاربرد منابع آب و خاک شور را گامی در جهت تسریع آلودگی زیست محیطی دانسته و با آن مقابله می کنند. این تضادی است که در طی زمان با انجام تحقیقات بیشتر و پایش نتایج حاصل از مزارع کاربردی باید سامان گیرد.

کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران نیز از سال ۱۹۹۷ با تشکیل گروه کار ویژه  استفاده از آب شور و برگزاری کارگاههای متعدد در این زمینه عملا توانسته است قدم مؤثری در راستای مستندسازی و ارائه مشخصات اولیه کاربرد آب شور در کشاورزی در کشور بردارد. کتاب حاضر نیز بخشی از این فعالیت ها می باشد. این كتاب حاصل جمع آوری تحقیقات و انتشارات مرتبط با مسائل شوری آب و خاک و رابطه آن با تولیدات زراعی و باغی در دو دهه اخیر در داخل و خارج کشور و تجربیات مؤلفين آن می باشد.

تحولات سریعی که در این دو دهه در چگونگی استفاده از آب شور در مجامع علمی و کاربردی صورت گرفته بیانگر پویایی نتایج بدست آمده بوده و انتظار می رود که با توسعه تحقیقات در این زمینه مبانی نشریه فعلی نیز دچار دگرگونی گردد. بدیهی است مطالعه این نشریه توسط صاحب نظران و کاربران آب شور در کشور و دریافت نظرات ایشان در تکمیل نکات علمی و کاربردی اشاره شده در این كتاب بسیار مؤثر بوده و اثربخشی آن را می تواند بهبود بخشد.

دانلود کتاب استفاده از آب شور در کشاورزی پایدار

به طور کلی آب آبیاری بدون املاح نیست و هیچ گیاهی بدون جذب املاح قادر به رشد و نمو نیست. هر گیاهی بسته به میزان تحمل آن نسبت به کل املاح موجود در آب آبیاری یا خاک واکنش متفاوتی نشان می دهد. شناسایی واکنش گیاهان نسبت به شوری های ایجاد شده در خاک کمک شایانی در مدیریت پایدار استفاده از آب شور در کشاورزی است. هدف از این نوشتار ضمن شناخت مسائل مبتلا به شوری، صرفه جویی در مصرف آب غیر شور و استفاده پایدار از آب شور برای تولید گندم است.

به طور کلی شوری آب آبیاری یک مشکل لاینحل نیست. به طور طبیعی شوری آب عمدتا محصولات تابستانی را تحت تأثیر قرار می دهد، در حالیکه، گیاهان زمستانی بسته به میزان بارندگی و سطح شوری اولیه خاک در فصل پاییز واکنش مناسب تری نسبت به شوری آب آبیاری دارند. شرایط فوق در بسیاری از مناطق ایران حاکم است. مراحل اولیه رشد گیاهانی نظیر گندم، جو و کلزا عموما مطابق با ریزش های جوی بوده و نیاز آبی با باران مرتفع می شود. آبیاری تکمیلی در مراحلی از رشد صورت می گیرد که گیاهان فوق به شوری مقاوم تر می شوند.

در این نوشتار ابتدا با بیان ساده به شناخت مختصری از آثار شوری روی خاک، گیاه و محیط زیست پرداخته شده و سپس تجربه های استفاده از آب شور در مناطق مختلف دنیا مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت روش های اجرایی و مدیریتی استفاده از آب شور برای تولید گندم ارائه می شود. این نوشتار می تواند برای کارشناسان و مروجان بخش کشاورزی و همچنین کشاورزان مفید باشد.

متن فوق مقدمه ای بر استفاده از آب شوربرای آبیاری گندم می باشد. برای دانلود این مقاله روی آیکون روبرو کلیک کنید 

راهنمای جامع آبیاری گندم مشمتل بر ۶ فصل است که سعی شده است به زبان ساده بعضی از موارد کاربردی آبیاری گندم را تشریح نماید. در فصل اول کلیاتی در خصوص گندم، فصل دوم در رابطه با واکنش گندم به آب در مراحل مختلف رشد را بیان می کند، فصل سوم در زمینه برنامه ریزی آبیاری گندم نگاشته شده است. عمده مزارع گندم کاری مواجه با این مشکل و دو سؤال اساسی هستند: ۱- چه زمانی باید گندم را آبیاری کرد؟ ۲- در هر مرحله چقدر باید به گندم آب داد تا سیراب شود؟ در فصل سوم به زبان ساده نحوه ی تعیین زمان آبیاری و همچنین مقدار آب مورد نیاز گندم در هر مرحله توضیح داده شد، به طوری که هم اقتصادی و هم عملی باشد و کشاورز هم بتواند آن را در مزرعه پیاده نماید. روش های آبیاری گندم در فصل چهارم و کشت گندم در شرایط کم آبی، بهروه وری آب در گندم به استناد کارهای پژوهشی در فصل پنجم و در فصل آخر آبیاری گندم در شرایط شوری به تفصیل و ساده تشریح شدند.

شرایط عمومی رشد گندم

گندم یکی از اساسی ترین گیاهان برای تأمین کالری و پروتئین می باشد. این محصول از قدیم نقش اساسی در تأمین غذای انسان مخصوصا در تهیه نان ایفا کرده است. گندم معمولا به سه صورت دیم، آبی و آبیاری تکمیلی کشت می گردد. مناطقی که گندم بصورت دیم کشت می شوند عبارتند از: اقلیم های معتدل، مناطق نیمه گرمسیری با باران زمستانه، مناطق گرم نزدیک استوا، مناطق بلند با ارتفاع بیشتر از ۱۵۰۰ متر از سطح دریا و در مناطق گرم دور از استوا که در فصل زمستان باران طولانی مدت دارند. مناطقی که گندم بصورت آبی کشت می شوند عبارتند از اقلیم های گرم، هم در زمسن های بلند نزدیک استوا و هم در زمین های پست دور از استوا، در اقلیم های نیمه گرمسیری با باران تابستانه که آبیاری در زمستان انجام می شود. در مناطق نیمه گرمسیری که باران زمستانه دارند بصورت آبیاری تکمیلی کاشته می شود. دوره رشد گندم بهاره از ۱۰۰ تا ۱۳۰ روز، در حالیکه گندم زمستانه به ۱۸۰ تا ۲۵۰ روز برای رشد نیاز دارد.

این نوشتار تشریح فصول راهنمای جامع آبیاری گندم می باشد برای دانلود این مقاله روی آیکون روبرو کلیک کنید 

همیشه باغدارها در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار دغدغه گرمای زودرس و یا سرمای دیر رس را داشته اند. این پدیده های طبعی در اکثر مواقع منجر به سرمازدگی درختها  و باعث از بین رفتن شکوفه ها و میوه های نارس کوچک  می شده است. در قسمت مقالات  سایت پادیاب  نوشتاری منتشر شده با همین عنوان 8 روش کاربردی برای مقابله با سرمازدگی باغ های میوه که به توضیح کامل روش های جلوگیری از این نوع سرمازدگی پرداخته. با توجه به اینکه اکثر کشاورزان دارای مشغله های فراوانی هستند گروه آموزش سایت پادیاب بر آن شد این مقاله را تبدیل به یک فایل صوتی کند و در هیمن سایت منتشر نماید.

دانلود این فایل صوتی  

چندی پیش مقاله ای با عنوان 10 کاری که درآبیاری نوار تیپ نباید انجام دهید را در سایت پادیاب منتشر کردیم. با توجه به مفید بودن این مقاله و بنا به درخواست تعدادی از دوستان تصمیم گرفتیم فایل صوتی از این مقاله آماده و در سایت قرار دهیم تا دوستان و همراهان گرامی بتوانند در اوقات فراغت و یا در حین رانندگی به آن گوش دهند.

آب یکی از مسایل مهم و همیشگی کشاورزان بوده است. محققان زیادی تا بحال تلاش نموده اند که روش هایی را ایجاد کنند که مصرف آب در کشاورزی را به حداقل برسانند. یکی از این روش ها استفاده از آبیاری قطره ای نوار تیپ است.

کار با نوار تیپ به دلیل ضخامت پایین بسیار حساس می باشد. اگر در نصب و نگهداری از این نوارها دقت لازم به عمل نیایید عملکرد و راندمان آنها پایین آمده و نتیجه مطلوب که مصرف آب کمتر و محصول بهتر و بیشتر است حاصل نمی شود. بنابراین ما در این فایل صوتی بر آن شدیم تا 10 کاری که در استفاده از این نوارها نباید انجام دهید را به شما یادآور شویم.

در ادامه می توانید این فایل را دانلود نمایید.

فایل صوتی 10 کاری که در آبیاری نوار تیپ نباید انجام دهید  

این کتاب برای اولین بار در سال 1990 چاپ شد و بارها دوباره منتشر شد. این کتابی جامع و مرجعی در مورد هنر طراحی و اصول مهنسی و مدیریت دو بخش آبیاری بارانی و قطره ای است. این کتاب با ارایه یک رویکرد سیستماتیک به طراحی بهینه مدیریت و بهره برداری از این دو سیستم را پیش می گیرد و با شیوه ای تحلیلی در تمام طول طراحی شما را با استراتژی های طراحی کامل آشنا می کند. کتاب به شما بینش منحصر به فردی در رابطه با شناخت روابط آب و خاک ارایه کرده و انواع سیستمهای آبیاری بارانی و قطره ای را با محاسبات جامع معرفی می کند.در مراحل بعدی کتاب شما با مسائل هیدرولیکی لوله ها و انتخاب پمپ ها و نیز تحلیل های اقتصادی آشنا می شوید.

این کتاب بعنوان متنی حیاتی برای پژوهشگران و استادان و مهندسین آبیاری مورد توجه است و برای کسانی است که به این کتاب نیز برای کسانی هم مفید است که به آن به چیزی بیش از یک دستور العمل ساده می نگرند و تمایل به فکر کردن دارند.

کتاب آبیاری بارانی و قطره ای جک کلر یک مرجع مهم در مهندسی کشاورزی آبیاری است که از ابتدا تا انتها همه چیز را توضیح می دهد. دکتر ریچارد آلن پروفسور دانشگاه آیداهو که یازده سال این کتاب را در سطح ارشد تدریس کرده می گوید: من می دانم کسانی که این دوره را به پایان می رسانند نه تنها به نحوه طراحی سیستم های آبیاری تحت فشار موثر و کارآمد آگاه می شوند همچنین می دانند که دقیقا چه چیز طراحی شده و چرا ازآن استفاده می کنند.

به علت درخواست مترجم فایل دانلود این کتاب از روی سایت حذف گردید

نرم افزار NETWAT که به عنوان سند ملی آب نیز معروف است جهت برآورد نیاز آبی گیاهان باغی و زراعی در ایران بکار برده می شود. آمار و اطلاعات موجود در این نرم افزار بسیار کاربردی است و در مطالعات بسیاری از طرح های آبیاری، سد سازی، زهکشی و پروژه های مرتبط با مهندسی آب مورد استفاده قرار می گیرد. این نرم افزار در واقع خروجی و نتیجه طرح ” نیاز خالص آبیاری محصولات زراعی و باغی ایران” است که توسط وزرات جهاد کشاورزی و سازمان هواشناسی انجام گرفته است.

در این نرم افزار اطلاعات مربوط به تبخیر و تعرق گیاهان کشت شده در 620 دشت ایران موجود می باشد. با برآورد صحیح تبخیر و تعرق مربوط به گیاه کشت شده در سطح مزرعه، می توان مدیریت های آبی و زراعی را با کیفیت مطلوب در سطح مزرعه انجام داد. عموما آمار هواشناسی 30 ساله بصورت اصلاح شده، برای برآورد تبخیر تعرق در این نرم افزار مورد استفاده قرار گرفته است. اساس روش محاسباتی نرم افزار، استفاده از روش پنمن مانتیث فائو می باشد. لینک دریافت نرم افزار و همچنین راهنمای آن بصورت جداگانه در زیر موجود می باشد.

دریافت فایل نصب نرم افزار NETWAT

دریافت راهنمای استفاده از نرم افزار NETWAT بصورت PDF

**پسورد فایل فشرده : padiab.com

در آبیاری بارانی آب به صورت قطرات ریز مانند باران روی گیاه پاشیده می شود. مورد استعمال این روش آبیاری سابقا منحصر به آبیاری باغچه ها و چمن کاریها و احیانا خزانه ها بوده و به تدریج به سبب مزایای آن توسعه یافته و امروزه در اکثر کشورهای اروپا و قسمتی از آمریکا و اسراییل در زراعت جایگزین روش های آبیاری صنعتی شده است. در کشورهای دیگر نیز اخیرا این سیستم آبیاری مورد توجه قرار گرفته و رو به توسعه می باشد.

در بعضی کشورها مانند فرانسه این روش آبیاری تکامل بیشتری پیدا کرده و علاوه بر شبکه های خصوصی و فردی، شبکه های آبیاری دسته جمعی نیز ایجاد گردیده است بدین طریق که ابتدا آب در مخازن مرتفع که ارتفاع سطح آب همیشه در آنها ثابت می ماند (برای دادن فشار ثابت) هدایت می گردد، و از آنجا بوسیله شبکه لوله بین مزارع تقسیم می شود. در ابتدای هر مزرعه آب با دبی و فشار معین بوسیله تنظیم کننده های مخصوصی بر حسب احتیاج به زارع تحویل می گردد و حتی در بعضی مزارع و باغات بوسیله دستگاه های الکترونیکی، آبپاشهای یک قسمت از مزرعه برای مدت معینی محصول را آبیاری و سپس قسمت بعدی مزرعه آبپاشی می شود و به تدریج در مدت پیش بینی شده تمام مزرعه آبیاری می گردد.

متن بالا قسمتی از مقدمه کتاب آبیاری بارانی تالیف جلال کیوان فر می باشد برای دانلود این کتاب روی آیکون روبرو کلیک کنید    

در محاسبات نیاز آبی گیاه در آبیاری از آنجایی ‌که اندازه‌گیری تبخیر و تعرق واقعی، مجموعه تبخیر از سطح خاک و تعرق توسط پوشش گیاهی در شرایط طبیعی؛ بسیار مشکل و عملاً غیر قابل اجراست، روش‌های غیرمستقیمی در محاسبات نیاز آبی گیاه در آبیاری پیش‌بینی شده که از آنها می‌توان معادله‌های تجربی تبخیر و تعرق پتانسیل مانند روش پنمن را نام برد. سازمان فائو برای محاسبه نیاز آبی گیاهان بر اساس روش فائو-پنمن-مونتیت که در شرایط آب و هوایی خشک و مرطوب کاربرد دارد، نرم‌افزار آبیاری CROPWAT را تهیه کرده است. داده‌های ورودی این نرم‌افزار علاوه بر یکسری اطلاعات موقعیت جغرافیایی و ارتفاع ایستگاه مورد بررسی عبارتند از میانگین حداکثر و میانگین حداقل دما، میانگین رطوبت نسبی، سرعت باد در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین و ساعات آفتابی روزانه که به روش کمیتی به نام ET0 را که معرف تبخیر و تعرق گیاه مرجع می‌باشد را به صورت ماهانه و سالانه محاسبه می‌نماید.

دانلود نرم افزار آبیاری Cropwat V.8.0       

دانلود آموزش نرم افزار آبیاری Cropwat نوشته آقایان اکبر زاده مقدم و مطلبیان از دانشگاه زابل سال ۱۳۸۹