بذر مرغوب بادمجان شرکت پاکان بذر با خلوص 95 درصد و قوه نامیه 70 درصد است. محصول موردنظر 120 تا 140 روز پس از کشت قابلبرداشت است.
این گیاه که به عربی بادنجان(این واژه معرّب «پاتنگان» و «پاتمگان» فارسی است و در پارسی با نام کهپَرَک نیز خوانده میشود) و با نام علمی Solanum melongenaنامیده میشود گیاهی است یکساله و دارای ساقه نسبتاً ضخیم و پوشیده از کرک. ارتفاع ساقه آن تا 70 سانتیمتر میرسد. برگهای آن بیضیشکل با نوکباریک و گلهای آن بنفشرنگ است. میوه این گیاه دراز باریک و یا گرد، برنگهای بنفش، سیاه، زرد و سفید میشود. بادمجان متعلق به خانواده Solanaceae است و از زمانهای بسیار قدیم در هند کشت میشده است و از آنجا به نقاط مختلف دیگر جهان راهیافته است.چینیها از قرن نهم هجری شروع به کشت و زرع آن کردند تجار انگلیسی این گیاه را در بنام کدوی گینهای مینامیدند. این گیاه در تمام مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد میکند. ارتفاع آن به ۴۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر نیز میرسد.
بادمجان دارای انواع مختلف بوده که بهجز انواع زینتی حداقل دو گونه بادمجان در ایران بهطور وسیع کشت میشود. و میتوان آنها را از ویژگیهای گل و میوهشان تشخیص داد:
1. بادمجان قلمی(Solanum melongena L. var. serpentinum): این واریته که از دیرزمان در ایران کشت میشود دارای میوههای دراز و باریک است که حدود 5/2 سانتیمتر عرض و 30 تا 35 سانتیمتر طول دارد
2. بادمجان درشت آمریکایی(دلمهای= Solanum melongena L. var. depressum): از نوع پاکوتاه است و عرض میوه زیاد و حدود دو برابر طول میوه است. رنگ بادمجان معمولاً بنفش مایل به قرمز و یا بنفش متمایل به سیاه است.
ازنظر گیاهشناسی، گیاهی است که در مناطق گرم و استوائی بهصورت گیاه چندساله و در مناطق معتدل و سرد بهعنوان گیاه یکساله کشت میگردد زیرا در اثر سرمای زمستانه بوته آن خشک میشود. بنابراین، بادمجان گیاهی حساس به سرما و نیازمند روزهای بلند و فصل رشد طولانی است. بادمجان نیازمند گرما و نور کامل آفتاب است. تا حدی شرایط سایه را تحمل میکند اما در ایام زمستان در نور ضعیف در گلخانهها میوهها بدشکل شده و گلها و غنچهها میریزند. خشکی را بهخوبی تحمل میکند ولی عملکردش کاهش مییابد . بهترین رشد بادمجان در دامنه دمایی 18 تا 25 درجه سانتی گراد است.
بادمجان برای رشد مناسب و حصول حداکثر محصول احتیاج به حاصلخیزی خاک و تغذیه کافی دارد زمین بادمجان باید دائم نمدار و مرطوب باشد. بهترین خاک برای بادمجان خاکهای شنی لومی (sandy Loam) است. همچنین خاک آن باید عمیق، حاصلخیز و زهکشی خوبی داشته باشد. بادمجان ازجمله سبزیهایی است که مواد غذایی زیادی از زمین جذب میکند، به همین دلیل استفاده از کودهای دامی به میزان 25 تا 30 تن کود دامی پوسیده و حدود 75 کیلوگرم ازت، 100 تا 150 کیلوگرم فسفر و پتاس در هر هکتار در نظر گرفته میشود. pH مناسب خاک بین 5/5 تا 6/8 میباشد.
بادمجان به دو طریق کشت مستقیم و تهیه خزانه ازدیاد میشود. درکشت مستقیم باید تا برطرف شدن سرما در بهار کشت به تأخیر افتد ولی میتوان در گلخانه اقدام به تهیه خزانه و کشت غیرمستقیم کنیم و بهمحض مساعد شدن هوا و برطرف شدن سرما نشاها به محل اصلی منتقل میشود. بذر بادمجان برای جوانه زدن احتیاج به یک دوره استراحت طولانی داردو در بعضی مواقع حتی با سپری شدن دوره استراحت و کاشت بذر در شرایط مناسب باز هم درصد کمی از بذر جوانهزده و رشد نشاهای جوان نیز بسیار کند است. انتقال نشاها زمانی صورت میگیرد که گیاه چه به طول حدود 15 سانتیمتر و یا مرحله 5 تا 6 برگی میرسد. از بذرکاری تا انتقال نشا به زمین اصلی از 6 تا 12 هفته متغیر است. انتقال نشا پس از رفع خطر هرگونه یخبندان است. بذر این گیاه کوچک و به رنگهای زرد یا سفید دیده میشود که قوه نامیه را 6 تا 7 سال حفظ میکند بذرهای دوساله دارای حداکثر قوه نامیه هستند طریقه کاشت در زمین اصلی بهصورت ردیفی بوده و فاصله خطوط کاشت حدود 50 تا 60 سانتیمتر تغییر میکند.
مراقبتهای لازم پس از کاشت:
1. آبیاری: بسته به نوع خاک و شرایط آب و هوایی هر 2 تا 4 روز یکبار باید آبیاری صورت گیرد. نوع خاک بر میزان کل آب موردنیاز تأثیر ندارد اما بر دفعات آبیاری مؤثر است. خاکهای سبکتر نیاز بهدفعات بیشتر و مقادیر کمتر آب در هر آبیاری دارند. تأمین رطوبت بهطور منظم برای تأمین مواد غذایی، سلامت گیاه و کیفیت میوهها بسیار مهم است.
2. مدیریت علفهای هرز: در مراحل ابتدایی رشد از اهمیت زیادی برخوردار است.پس از آن گیاه به انداز کافی ارتفاع لازم و قدرت کافی برای رقابت با علفهای هرز خواهد داشت.
برداشت بادمجان زمانی را باید زمانی انجام داد که رنگ کامل و براق مربوط به واریته را به خود گرفته باشد، اما بافت میوه باید سفت باشد. در این مرحله بذرها جوان، سفید و ترد بوده و گوشت میوه سفت و سفید است. میوه بادمجان را معمولاً در چند مرحله برداشت میکنند. میوه پس از رسیدن کامل و پر رنگ شدن مدت زیادی در روی بوته باقی میماند و فقط میوههایی که در سطح زمین تولید میشوند در اثر تماس با خاک امکان پوسیده شدن دارند.
از جمله مهمترین آفات بادمجان، کنه میباشد که برای مبارزه با آن میتوان از انواع سموم کنهکش استفاده کرد. سایر آفات مانند شته، عنکبوت قرمز و انواع سوسک، آسیب چندانی به بادمجان نمیتوانند وارد کنند بعضی از قارچهایی که به گوجهفرنگی حمله میکنند مانند فوزاریوم، آلترناریا و ورتیسلیوم (Verticillium) میتوانند در بادمجان تولید بیماری نمایند و باعث پوسیدگی و خشک شدن برگها و میوه آن شوند. برای جلوگیری از شیوع این بیماریها باید اولاً بذور ضدعفونی شده کشت شوند، ثانیاً از کاشتن بادمجان در زمینی که قبلاً گوجهفرنگی و یا سیبزمینی در آن کشتشده است خودداری کرد و ثالثاً بوتهها بخصوص زمانی که کوچک هستند بهوسیله قارچکشها سمپاشی گردند.
از ویتامینهای موجود در بادمجان میتوان به ویتامینهای گروهB ، ویتامین A و C و مواد معدنی مختلف ازجمله کلسیم، فسفر، مس، گوگرد، منیزیم، پتاسیم و آهن اشاره کرد.
بادمجان برخلاف آنچه عوام اعتقاددارند که بیبو و خاصیت است دارای خواص زیادی است. مهمترین خاصیت آن کمکالری بودن آن است که غذای بسیار خوبی برای کسانی است که میخواهند وزن کم کنند زیرا دارای ویتامین و مواد معدنی نیز میباشد . بادمجان را حتماً باید به حالت کاملاً رسیده مصرف کرد زیرا خام آن طعم تلخ درد و در آنهائیکه آسم و برونشیت دارند باعث تحریک این بیماریها میشود. بادمجان اثر نرمکننده و مدر درد . بادمجان به علت درا بودن آهن در رفع کمخونی داروی مؤثری است . بادمجان را میتوان برای از بین بردن ورم و التهاب روی عضو ملتهب گذاشت .
