کتاب اصول نوین توسط دکتر مرتضی خوشخوی استاد برجسته دانشگاه شیراز نوشته و یکی از کتابهای مهم در بین دانشجویان و علاقه مندان رشته کشاورزی است. این کتاب در 646 صفحه و 26 فصل نوشته شده که توانسته به طور کامل موضوعات مهم در حوزه باغبانی را پوشش دهد. این کتاب به تمام علاقه مندان و کسانی هم که می خواهند به صورت علمی در این حوزه کار کنند پیشنهاد می شود.

در ادامه قسمتی از پیشگفتار این کتاب را با هم مرور می کنیم

باغبان باغ هستی را ستایش و سپاس بیکران سزاست که این توفیق را عطا فرمود که در سال ۱۳۶۴ کتاب اصول باغبانی را با همکاری همکاران گرانقدر دکتر بیژن شیبانی، شادروان دکتر ایرج روحانی و دکتر عنایت اله تفضلی به چاپ رسانیم. ضمن قدردانی از همکاری پر ارج ایشان، اینجانب این کتاب را به تنهایی اولین بار در سال ۱۳۷۱ برای چاپ پنجم و دومین بار در سال ۱۳۸۳ برای چاپ دوازدهم، بازنگری کردم و سرانجام در سال ۱۳۸۹ هر بار شمارگان چند هزاری به چاپ بیستم رسید.

توسعه روزافزون دانش و فناوری جهانی در همه رشته ها از جمله علوم باغبانی، استقبال گسترده استادان، دانشجویان و دانش پژوهان در این سال ها و نیز پیشنهاد بسیاری از همکاران گرامی در دانشگاه های مختلف، اینجانب را بر آن داشت که طرحی نو دراندازم و با توجه به پیشرفت های نوین در این رشته و تجربیاتی که در این سال حاصل شده بود به نگارش کتاب جدیدی بپردازم، به گونه ای که دگرگونی کاملی در فصل ها و مطالب آن به وجود آید، نوآوری های جدید افزوده شده و کاستی ها برطرف شوند و به طور کلی مطالب به روز شوند. کتاب حاضر با نام اصول نوین باغبانی در پنج بخش که در بر گیرنده دیباچه، مبانی، محیط رشد، فناوری ها و گرایش های علوم باغبانی می باشد، آن چنان تدوین شده که هر بخش، چند فصل مختلف را دربر می گیرد و در جمع در ۲۶ فصل، کلیه جنبه های علوم باغبانی مورد بحث قرار گرفته اند و نیز فصل های نوینی که برای آشنایی دانشجویان، ضروری به نظر می رسیدند، مانند زیست فناوری، خزانه کاری و غیره افزوده شدند. دگرگونی زیاد دیگری متناسب با باغبانی روز دنیا و نیازهای کشورمان، در کتاب حاضر به وجود آمد. همچنین، کوشش شد که همزمان با مبانی علمی، جنبه های عملی باغبانی نوین، مورد توجه قرار گیرند و از واژه های مصوب فرهنگستان علوم نیز بهره گیری شود.

با توجه به این که در نگارش کتاب اصول نوین باغبانی مطالب هر فصل به صورت گسترده بیان شده اند، استادان ارجمند، هنگام تدریس، متناسب با سطح کلاس و نیاز دانشجویان، می توانند فصل هایی از کتاب یا بخش هایی از هر فصل را که مناسب می دانند، برگزینند و سایر بخش ها را از برنامه درسی خود حذف و به عنوان منابع مطالعه بیشتر، در اختیار دانشجویان قرار دهند. به روشنی، دانشجویان علاقمندی که مایل به فراگیری بیشتر در هر زمینه، به ویژه در فصل های تدریس نشده هستند، می توانند در فرصت مناسب، از آن مطالب بهره گیری نمایند.

در نگارش کتاب اصول نوین باغبانی از اظهارنظرها و پیشنهادهای ارزنده ی بسیاری از همکاران گرامی در دانشگاه های مختلف بهره برده ام. ضمن سپاس فراوان از ایشان، باید اشاره کنم که به روشنی، امکان برآوردن تمام نظرها و سلیقه ها میسر نبود، اما کوشش شد تا حد امکان، نظرهای همگان مورد توجه قرار گیرد.

لازم می داند از کلیه کسانی که در نوشتن این کتاب اینجانب را یاری داده اند، سپاسگزاری نمایم. در این راستا، به ویژه آقای مهندس علی پور خالوئی نسخه پیش چاپ کتاب را به دقت خوانده و پیشنهاد های خوبی ارائه دادند، آقای مهندس پوریا زادنور در آماده سازی کتاب نقش موثری داشتند، آقای مهندس رفیع حدائق مطالبی درباره تاریخچه باغبانی در عصر اسلام و آقای مهندس علی اکبر کاری نام های رقم های جدید میوه ها را در اختیار گذاشتند که از همگی سپاس فراوان دارم. در همین راستا، بذل توجه مقامات محترم دانشکده کشاورزی و اعضای محترم شورای انتشارات دانشگاه شیراز برای چاپ این کتاب، موجب سپاسگزاری بسیار است. تایپ و صفحه آرائی کتاب توسط خانم مرضیه رضایی صورت گرفته که جا دارد از کوشش های ایشان برای بالا بردن کیفیت کتاب، کمال تشکر را داشته باشم.

در پایان، لازم است از همسرم به خاطر شکیبائی و تحمل ساعت های بسیار زیادی که برای مراحل مختلف آماده سازی کتاب صرف نموده ام، مراتب امتنان خود را از این همه بردباری اعلام دارم.

فصول این کتاب شامل:

فصل 1: پیدایش و تاریخچه باغبانی در دنیا و ایران

 پیدایش باغبانی –  تاریخچه باغبانی در دنیا – تاریخچه باغبانی در ایران –  دانش باغبانی در جهان و ایران – کشاورزی و باغبانی پایدار و زیستی (ارگانیک).

فصل ۲: اقتصاد علوم باغبانی

اهمیت اقتصادی فرآورده های باغبانی – سطح کشت میوه ها – میزان تولید میوه ها – تولید سبزی ها و جالیزی ها – تولید و سطح کشت گل ها و گیاهان زینتی – سطح کشت و تولید گیاهان دارویی

فصل 3: ارزش غذایی فرآورده های باغبانی

درشت مغذی ها – ریز مغذی ها – ترکیبهای زیست فعال – استرول های گیاهی

فصل 4: گروه بندی گیاهان باغبانی

آرایه بندی گیاه شناسی – گروه بندی باغبانی

فصل 5: یاخته های و بافتهای گیاهی

یاخته – تقسیم یاخته ای در گیاهان – بافتهای گیاهی

فصل 6: رشد و نمو رویشی

ساختار ریشه – انواع ریشه – سیستم ریشه – شاخساره – ساقه – بخش های ساقه – انواع ساقه – ساختار برگ

فصل 7: نمو زایشی

گل – گل های کامل و ناقص – گل آذین – میوه – بذر – بذر و بخش های آن – تولید و جمع آوری بذر – انبار کردن بذر – طول عمر بذر

فصل  8 : فرآیندهای رشد گیاهان

فرآیندهای فیزیولوژیکی عمده در گیاه – مواد شیمیایی سازنده در گیاه

فصل 9: دما

هوا – اثرهای دما – میانگین دمای روزانه- کنترل دمای گلخانه – دما در گیاه افزایی – بهارش

فصل 10: آب

نقطه پژمردگی دایم – کیفیت آب – تیمارهای آبی – جذب و حرکت آب درون گیاه – نقش آب در گیاه افزایی – آبیاری و انواع روش های آن

فصل 11: نور

کیفیت نور – کمیت نور – طول مدت تابش – نقطه اشباع نوری – نقطه جبران نوری – نور سازگاری – واکنش های پرتو شیمیایی – گل انگیزی – نور تکمیلی – نقش نور در گیاه افزایی

فصل 12: محیط کشت ریشه

مقدمه – ویژگی های محیط کشت ریشه – مواد تشکیل دهنده محیط کشت – کنترل بیماری زاها

فصل 13: مواد غذایی مورد نیاز گیاه

نیتروژن – فسفر – پتاسیم – کلسیم – منیزیم – گوگرد – آهن – منگنز – روی – مس- بر – مولیبدن – نیکل و کلر – کودهای کنترل و رها – کود- آبیاری

فصل 14: کنترل عوامل محیطی

ساختارهای باغبانی – ماشین های کشت – کنترل ارتفاع گیاه بدون مواد شیمیایی

فصل 15: بهنژادی گیاهان باغبانی

اصول توارثی در گیاه – قدرت دورگه – خویش آمیزی (درون زایی) – ناهمرسی – ردگذاری و فراردگذاری – چندگانی (پالیپلوئیدی) – جهش – سترونی و ناسازگاری – روش های بهنژادی گیاهان – روش های بهنژادی گیاهانی که به صورت رویشی افزوده می شوند – بهنژادی میوه ها، سبزی ها و گل ها

فصل 16: گیاه افزایی

افزایش جنسی – افزایش غیر جنسی (رویشی)

فصل 17: هرس و پیرایش

تعریف و سودمندی های هرس – زمان هرس – انواع هرس – روش های هرس کردن – پیرایش درختان و درختچه ها

فصل 18: تنظیم کننده های رشد گیاهی:

تعریف تنظیم کننده های رشد و هورمون های گیاهی – تقسیم بندی هورمون های گیاهی

فصل 19: فرآوری و بازاررسانی فرآورده های باغبانی:

گروه بندی فرآورده های باغبانی از نظر انبارداری – برداشت فرآورده – فعالیت سوخت و سازی فرآورده های برداشت شده – آماده کردن فرآورده ها برای انبار یا صادر کردن – انبار و عومال محیطی موثر در آن – انواع انبار – روش های دیگر نگهداری فرآورده ها

فصل 20: زیست فناوری و کاربرد آ« در علوم باغبانی

زیست فناوری – ریز افزایی

فصل 21: مبارزه با آفت ها:

مقدمه – گروه بندی آفت ها -بندپایان و مهره داران –  بیماری ها – علف های هرز – دفع علف های هرز

فصل 22: میوه کاری

گروه بندی میوه ها – احداث باغ – نگهداری باغ – ویژگی های مهمترین میوه های ایران

فصل 23: سبزیکاری

تعریف سبزی – گروه بندی سبزی ها – کاشت سبزی ها – مراقبت های پس از کاشت سبزی ها – برداشت سبزی ها – شیوه کشت چند محصول عمده

فصل 24: گلکاری و گیاهان زینتی

پیشینه گلکاری – گروه بندی گل ها و گیاهان زینتی – گلکاری در هوای آزاد – گل ها و گیاهان گلخانه ای

فصل 25: خزانه کاری

انواع خزانه ها – تولید گیاه در خزانه – تولید گیاه در کشتزار – تولید گیاهان در گلدان – فرآورده های خزانه

فصل 26: طراحی و گل آرایی

طراحی – مواد گیاهی – فرآیند طراحی – پردیسه سازی خانه – فضای سبز شهری – گل آرایی