تعیین دقیق دفعات و حجم آبیاری مورد نیاز برای باغ یکی از مهم ترین عوامل در مدیریت موفق باغات مرکبات به حساب می آید. آبیاری مناسب علاوه بر محصول دهی مناسب و با کیفیت، موجب شادابی و نشاط درختان شده، از بسیاری از مشکلات فیزیولوژیکی مانند ریزش میوه ها و ترک خوردگی میوه ها جلوگیری می کند.

تخمین زمان آبیاری به این صورت است که به اندازه یک بیل (۲۰ سانتی متر) از سطح خاک برمی داریم، اگر خاک زیرین آن حالت خمیری و شکل پذیر داشت نیاز به آبیاری ندارد، در غیر اینصورت اگر با فشردن بین انگشتان حالت نگیرد و تکه تکه شود نیاز به آبیاری وجود دارد. در شرایط مازندران از خرداد تا شهریور حداقل ماهی دوبار باید آبیاری (غرقابی) انجام داد. البته این قانون کلی و به عوامل مختلفی بستگی دارد.

در این میان، آبیاری مردادماه دارای اهمیت زیادی است چرا که علاوه بر رشد رویشی و درشتی میوه، خطر ترک خوردگی میوه ها در اثر بارندگی های پاییزه را کاهش می دهد. دادن کود پتاسه در زمستان سال قبل نیز در مقاومت به ترک خوردگی و کاهش خطر سرمازدگی موثر است. همچنین با کاهش دوره خشکی، احتمال گلدهی بی موقع و خارج فصل کم می شود.

در صورت عدم بارندگی در خردادماه، انجام آبیاری ضروری است چون علت عمده ریزش میوه ها در این ماه به دلیل نیاز آبی است. بهتر است قبل از سمپاشی بهاره و تابستانه آبیاری انجام شود تا اثر سوء سموم کاهش یابد (بعد از کوددهی و قبل از سمپاشی باید آبیاری کرد).

آبیاری قطره ای مرکبات

مرکبات به دلیل داشتن سیستم ریشه ای خاص نیازمند آبیاری با مقدار کم ولی مداوم و مستمر است. این نوع آبیاری که در سیستم قطره ای تا اندازه زیادی تامین می شود، از تنش های رطوبت جلوگیری می کند. اگر قطره چکان ها به صورت لاینی استفاده شوند باعث پراکندگی بهتر ریشه ها خواهد شد و موادغذایی بهتر جذب می شوند.

قسمت های مختلف سیستم آبیاری قطره ای شامل: پمپ، سیکلون (رسوب گذاری شن)، فیلتر شنی، مخزن کود، فیلتر توری، لوله های اصلی، نیمه اصلی، فرعی و در تهایت قطره چکان ها است.

قطره چکان بهتر است به صورت نواری قرار بگیرد نه حلقوی چون در وضعیت نواری به راحتی قابل حرکت دادن و تغییر مکان سالانه است و به رشد ریشه جهت می دهد. در درختان مرکبات تا ۳ سال اول یک ردیف قطره چکان کافی است. در سال اول فاصله قطره چکان تا ساقه باید ۲۰ سانتی متر باشد. این قطره چکان ها با دبی ۳ لیتر در ساعت و مدت ۲ ساعت آبیاری در هر روز در تابستان، به راحتی آب مورد نیاز درختان را در شمال کشور تامین می کنند (۶ لیتر آب در هر روز برای هر نهال یکساله).

بعد از سه سالگی باید از دو لاین استفاده شود. با افزایش سن درخت فاصله دو لاین از ساقه بیشتر می شود. یک سوم حاشیه خارجی تاج، محل قرار گرفتن لاین های آبیاری قطره ای است. این مسئله بدین علت است که ریشه های مویین بیش از دو سال زنده نیستند و ریشه های مویین جدید جای آن را می گیرند که به طور تقریبی در یک سوم خارجی تاج درخت قرار دارند. اگر لاین ها در این قسمت قرار بگیرند پیاز رطوبتی ایجاد شده آب مورد نیاز را به طور کامل تامین می کند. از طرفی، چون ریشه مرکبات به سمت آب حرکت می کند لذا جهت قطره چکان ها می تواند جهت رشد ریشه را تعیین کند.

کلمات کلیدی: مرکبات ، آبیاری قطره ای در مرکبات ، آبیاری قطره ای ، پرتقال ، نارنگی

برای اطلاعات بیشتر در مورد آبیاری مرکبات کتاب زیر را مطالعه فرمایید:

با توجه به بررسی های انجام شده روش کاشت پشته ای مرکبات در شمال کشور نتیجه بسیار خوبی نشان داده است. در این روش نهال مرکبات را ۳۰-۲۰ سانتی متر بالاتر از سطح زمین می کارند. این پشته ها نباید شیب زیادی داشته باشند چون خاک اطراف نهال به اصطلاح فرار می کند و ریشه نهال از خاک خارج می شود.

حدود دو ماه قبل از کاشت نهال مرکبات باید نقشه باغ آماده باشد و محل کاشت نهال ها در باغ مشخص گردد. در این زمان در محل کاشت نهال ها گودالی به عرض یک متر و عمق ۷۰ سانتی متر کنده می شود و خاک سطحی (بیل اول یا ۳۰ سانتی متر بالایی) جدا می شود. پس از انجام کار حفر، گودال با یک ترکیب خاکی غنی شده شامل کود حیوانی پوسیده، ماسه شسته شده و خاک سطحی به نسبت مساوی پر می شود. آنگاه برای غنی سازی اولیه مواد و کودهای زیر به ترکیب بالا اضافه می شود:

کود گوگردی (۱.۵ تا ۲ کیلوگرم)، سولفات آمونیوم (۵۰۰ گرم)، سولفات پتاسیم (۵۰۰ گرم)، سولفات منیزیم (۵۰۰ گرم)، سوپرفسفات تریپل (۵۰۰ گرم)، سولفات روی (۲۰۰ گرم) و سولفات منگنز (۲۰۰ گرم).

ترکیب گفته شده یک ترکیب کلی است و در موارد زیر می تواند تغییر کند:

– در زمین‌هایی با pH اسیدی از دادن کود گوگردی اجتناب شود.

– در نهال های با پایه نارنج نیاز به دادن کود گوگردی تنها چندان زیاد نیست چون این پایه به آهک و pH بالا مقاومت نسبی دارد.

– اگر بعد از انجام آزمایش مشخص شد که هر یک از عناصر یاد شده در خاک به مقدار و فرم مناسب وجود دارد، نیاز به دادن آن کود نیست.

بعد از تهیه مخلوط بالا، گودال ها با آن پر می شوند و اگر هدف کاشت روی پشته باشد باید سطح گودال ها را تا ۴۰ سانتی متر بالا آورد و در غیر اینصورت حداقل ۲۰-۱۰ سانتی متر بالا می آوریم. عملیات ذکر شده دو ماه قبل از کاشت نهال انجام می شود تا فرصت کافی برای نشست خاک وجود داشته باشد. خاک گودال در مدت دو ماه با توجه به بارندگی های فصلی کاملا نشست می کند و پس از کاشت نهال نشست چندانی در گودال به وجود نخواهد آمد.

کاشت مرکبات در فصل گرم توصیه نمی شود. با این حال، برخی کارشناسان در صورتی که نهال گلدانی باشد و مشکل آبیاری مداوم وجود نداشته باشد، کاشت در فصل گرم را بدون اشکال می دانند. معمولا اوایل آذر تا فروردین زمان کاشت نهال در منطقه شمال است. علت انتخاب فصل سرد سال برای کاشت مرکبات نیاز آبی پایین در این زمان و شوک کمتر به نهال ها به دلیل فعالیت کمتر است. کاشت پاییزه ممکن است همراه با یک جهش رشدی در نهال ها باشد که این رشد جدید مستعد سرمازدگی خواهد شد. از طرفی چون در اوایل یا اواسط زمستان احتمال سرد شن هوا می باشد بنابراین بهترین زمان برای کاشت مرکبات درشمال کشور اوایل اسفندماه است. نهال ها باید تا ارتفاع ۷۰ سانتی متر عاری از انشعابات باشند و بعد از آن چند شاخه با فاصله از هم و در جهات مختلف انتخاب می شوند.

در سال های اول یا دوم پس از کاشت نهال، اغلب مشکل پوسیدگی ریشه رخ می دهد که این مشکل در خاک های رسی و با آبیاری زیاد بیشتر رخ می دهد.مهم ترین نشانه این بیماری سست بودن طوقه است، به نحوی که وقتی محل طوقه را تکان می دهیم نهال شل بوده و محکم نمی ایستد. زردی برگ، ریزش برگ و عدم جوانه زنی مناسب از دیگر علائم است. برای درمان باید در بهار و تابستان علاوه بر دقت در آبیاری، چندین مرتبه ناحیه طوقه گیاه را با سموم قارچ کش مناسب تیمار نمود.

کلمات کلیدی: مرکبات ، نهال مرکبات ، پرتقال ، نارنگی ، کاشت مرکبات

برای آشنایی بیشتر با پرورش مرکبات کتاب زیر را مطالعه فرمایید:

اولین مرحله در احداث باغ مرکبات، بررسی شرایط آب و هوایی و توپوگرافی زمین مورد نظر است. مرحله دوم برای احداث یک باغ، بررسی دقیق بستر کشت است.

شرایط آب و هوایی مناسب کشت مرکبات

درختان مرکبات با مناطق نیمه گرمسیری سازگاری پیدا کرده اند. حداقل دمای مورد نیاز برای اکثر درختان میوه ۱۰ درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود ولی در مورد مرکبات این عدد ۱۲.۵ درجه سانتی گراد می باشد، زیرا در دمای کمتر از ۱۲.۵، رشد مرکبات کاملا محدود می شود.

سرمازدگی مرکبات: به طور کلی، می توان گفت در مناطقی که دما در طول سال به زیر صفر درجه می رسد، برای پرورش مرکبات پر خطر محسوب می شود. در شمال ایران هر چند سال یکبار سرمای شدیدی رخ می دهد، به همین دلیل ارقام و پایه های مقاوم تر توصیه می شود.

دمای بالا و آفتاب سوختگی مرکبات: دمای بالاتر از ۳۵ درجه می تواند برای مرکبات مضر باشد. پرتقال واشنگتن ناول یک رقم زودرس است ولی گریپ فروت خیلی دیررس است. گریپ فروت مقاوم ترین گونه مرکبات به گرما محسوب می شود. آفتاب سوختگی در مرکبات در موارد خاصی به وجود می آید. این پدیده در درختانی که به شدت هرس می شوند و یا در صورت ریزش ناگهانی برگ های گیاه و همچنین در صورت ناکافی بودن رطوبت در هوای گرم رخ می دهد.

علائم آفتاب زدگی روی برگ ها به شکل لکه های متمایل به قرمز در سطح زیرین پهنک دیده می شود. این لکه ها حالت برجسته دارند و با دست حس می شوند. علامت دیگر لوله شدن برگ هاست. علائم فوق در خوزستان روی بالنگ، پرتقال و لیمو دیده می شود ولی روی برگ های نارنج نادر است. در میوه نیز ناحیه ای که در مقابل نور بوده است قهوه ای سخت و خشک می شود.

بستر کاشت مناسب مرکبات

بافت خاک: به دلیل درشت بودن ریشه های مویین مرکبات نفوذ این ریشه ها در خاک های سنگین و رسی به سختی صورت می پذیرد. بنابراین، بافت سبک برای مرکبات ایده آل خواهد بود. زمین هایی که قبلا شالیزار بودند، اغلب رسی بوده و برای کشت مرکبات چندان مناسب نیستند. اگر اصرار به احداث باغ در خاک سنگین وجود داشته باشد حتما باید تا جای ممکن به اصلاح بافت خاک اقدام نمود.

آهک: اکثر زمین های جنوب کشور و حتی شرق مازندران دارای آهک زیاد می باشند. برای مقابله با این مشکل دو راهبرد پیشنهاد می شود:

– استفاده از پایه های مقاوم: نارنج مقاوم ترین پایه به آهک در شمال کشور است ولی در مناطقی که بیماری تریستزا شیوع دارد توصیه نمی شود.

– کود گوگردی: استفاده از کود گوگرد (۲-۱.۵ کیلوگرم)همراه با کود حیوانی و باکتری های تیوباسیلوس برای پایین آوردن pH خاک راهکاری مناسب است.

کمبود عناصر میکرو و ماکرو: مهمترین عناصری که کمبود آن ها در مناطق مختلف کشت مرکبات ایران دیده می شود عناصر آهن، منگنز، روی و منیزیم است.برای تامین این عناصر بهتر است قبل از کاشت، خاک غنی سازی شود.

تهیه نقشه باغ

بعد از بررسی شرایط آب و هوایی منطقه و بررسی بستر کاشت، مرحله سوم تهیه نقشه باغ است. در طراحی نقشه باغ می بایست به مواردی چون موقعیت چاه، کانال های آب، انبار، زهکش ها، درب ورودی باغ و مواردی از این دست توجه نمود. به طور کلی، کاشت مستطیلی بهتر از روش کاشت مربعی است چرا که افزایش نور، افزایش تعداد درخت در هکتار و حرکت راحت تر تجهیزات در آن امکان پذیر است. انتخاب تراکم کشت درختان نیز موضوع مشکل و مهم است و برای تعیین آن باید عوامل مختلفی مانند شرایط اقلیمی، نوع پایه و پیوندک، وسعت زمین و هزینه کارگری و مواردی از این دست را در نظر گرفت. به عنوان یک قانون ساده می توان گفت که هرچه نور بیشتری به داخل فضای باغ نفوذ کند زیست توده بیشتری تولید خواهد شد. به همین دلیل، در مورد مرکبات توصیه می شود که ارتفاع درختان از عرض بین دو ردیف بیشتر نشود.

فاصله کاشت درختان به خصوص به نوع رقم و پایه بستگی کامل دارد. به عنوان مثال، سیتروملو یک پایه پر رشد به حساب می آید، لذا فاصله کاشت درختان روی این پایه بیشتر در نظر گرفته می شود. در مورد رقم ها نیز تفاوت وجود دارد. مثلا نارنگی های ژاپنی تاج کوچکتری به وجود می آورند لذا فاصله کشت آن ها کمتر است، در حالی که پرتقال ها تاج بزرگتری دارند بنابراین فاصله کاشت بیشتری را نیاز دارند. به طور کلی در شمال کشور، آنچه که مرسوم است برای نارنگی های ژاپنی ۴×۳ و برای پرتقال ها و سایر ارقام نارنگی ۵×۴ در نظر می گیرند.

در مورد جهت ردیف ها باید توجه شود که ردیف ها شمالی – جنوبی باشند تا حداکثر استفاده از نور تامین شود.

کلمات کلیدی: مرکبات ، باغ مرکبات ، احداث باغ مرکبات ، کاشت مرکبات ، کاشت پرتقال ، کاشت نارنگی

برای آشنایی بیشتر با احداث باغ مرکبات می توانید کتاب زیر را مطالعه فرمایید:

هرس زیتون نسبت به هرس درختان خزان دار نظیر گلابی، هلو، سیب و … متفاوت است. مفهوم هرس در زیتون تنها به قطع شاخه های درختان ختم نمی شود و دامنه ی وسیع تری از عملیات تنک کردن و حذف قسمت های مختلف زیتون را شامل می شود. در هرس زیتون زمانی که از قیچی باغبانی استفاده می شود بخشی از شاخه و برگ فعال و بارده نیز حذف می شود.

زمان هرس     

هرس زیتون بعد از برداشت میوه های زیتون و در زمان استراحت زیتون انجام می گردد. در مناطقی که دارای زمستان سرد و طولانی است نباید هرس در زمستان صورت گیرد. زیرا حجم زیادی از تاج درخت نقش مهمی در برابر سرمازدگی دارد.

پس از اینکه شیره نباتی شروع به ترشح کرد و پوست به راحتی از چوب جدا شد بایستی از انجام هرس خودداری کرد زیرا در این شرایط زخم های ایجاد شده در اثر هرس زیتون به خوبی ترمیم نمی شوند.

ابزارآلات هرس

جهت انجام هرس زیتون از قیچی های هرس، دستکش و … استفاده می شود. همچنین می توان از چاقو جهت ترمیم زخم های حاصل از هرس زیتون استفاده نمود.

امروزه ماشین آلات و ابزارهای پیشرفته در بازار عرضه شده اند که با نیروی باد کار می کنند. با استفاده از قیچی های پنوماتیک می توان با صرف نیروی بسیار کم هرس زیتون را انجام داد. قیچی های پنوماتیک نیازمند کمپرسور جهت تامین هوای فشرده هستند.

نکات فنی در هرس درختان زیتون

– پس از هرس درختان مشکوک به آلودگی، بایستی وسایل هرس را ضدعفونی نمود تا از انتشار آلودگی به سایر درختان زیتون جلوگیری نمود.

– محل قطع شده به وسیله قیچی هرس، محل مناسبی برای رشد باکتری ها، قارچ ها و سایر آفات می باشد، بنابراین بایستی پس از هرس زیتون، محل را با چسب پیوند بپوشانید.

– نباید تیغه ی قیچی به سمت شاخه ای که قطع می شود باشد، تا زخم ایجاد شده توسط تکیه گاه قیچی، به درخت آسیب نرساند.

– در شاخه هایی که قطع آن ها با اره اجتناب ناپذیر است به دلیل اینکه زخم های دندانه دار روی درخت باقی می ماند حتما بایستی توسط چاقوی تیز سطح آن را مسطح کرده و سپس به پوشش آن با چسب پیوند اقدام نمود، تا ضمن جلوگیری از خشک شدن محل، مانع ایجاد آفات به داخل زخم شد.

– برش باید به صورت مورب و پشت به جوانه باشد. در برش مورب، با تجمع و نفوذ آب در محل زخم مواجه نمی شویم.

– هرس شاخه های قطور باید به صورت مرحله ای باشد. در مرحله اول ابتدا از زیر شاخه تا یک چهارم قطر شاخه پیشروی کرده و محل قطع باید ۳۰ سانتی متر از تنه اصلی فاصله داشته باشد. در مرحله دوم برش ۲ الی ۳ سانتی متر از روی برش محل اول صورت می گیرد و در برش نهایی را به صورت مورب از محل یقه به صورت زائده ای که به جا می ماند انجام می دهیم.

کلمات کلیدی: هرس زیتون ، هرس ، زیتون ، هرس درخت زیتون

کیوی در خاک های کاملا سبک و با قابلیت نفوذ بالا و با pH حدود ۵.۵ تا ۶.۵ به خوبی رشد می کند. مناسب ترین خاک برای رشد و نمو این گیاه زمین های شنی هوموس دار است. به دلیل بالا بودن احتمال ابتلا به پوسیدگی ریشه نمی توان اراضی دارای بافت سنگین را برای پرورش کیوی توصیه کرد. اما در صورت اجبار باید ضمن توجه جدی به زهکشی بستر، ترکیب خاکی مناسب را قبل از کاشت در محل غرس نهال ها مستقر نموده و نهال ها را بدون حفر چاله کشت نمود. در زمین های با pH کمتر از ۵.۵ لازم است مقداری آهک به خاک اضافه شود.

برای احداث باغ کیوی اغلب از نهال های یک ساله یا دو ساله استفاده می شود. اگر منطقه دارای زمستان های ملایم و بدون یخبندان باشد کاشت نهال در شهریور ماه مناسب تر است، زیرا اعتدال حرارت هوا و رطوبت خاک در این زمان رشد قابل توجهی را موجب شده و از طرف دیگر، در بهار آینده رشد آن ها از نهال های کاشته شده در اسفندماه خیلی بیشتر خواهد بود.

هرس و تربیت درختان کیوی

برای هدایت نهال های جوان روی سیم و تربیت آن ها، بدین صورت عمل می کنند که ابتدا یک قیم سبک را در کنار نهال قرار داده و یک شاخه قوی را روی آن هدایت می کنند تا نزدیک سیم لیدر که در ارتفاع ۱۵۰ سانتی متری قرار دارد، سربرداری صورت می گیرد.

این تنه مستقیم باید طوری تربیت شود که به دور قیم نپیچد و هیچگونه انشعابی نداشته باشد و تمام شاخه های جانبی حذف شوند. در محل سربرداری شده دو شاخه جانبی را در امتداد سیم میانی انتخاب و به سیم ها می بندند تا شاخه های اصلی یا شاخه های لیدر را به وجود آورند، یعنی در این حالت دو شاخه در دو جهت به عنوان هادی (لیدر) نگهداری می شوند و سپس شاخه های جانبی را با زاویه ۹۰ درجه در امتداد طرفین شاخه هادی می بندند. این شاخه ها در سال بعد بازوهای بارده خواهند بود.

درخت کیوی رشد زیادی دارد و می تواند در مدت کوتاهی دور سیم هایی که برای استقرار آن تعبیه گردیده بپیچد و مشکلات زیادی را به وجود آورد که در بعضی مواقع سیم ها در تنه فرو روفته و باعث خشکی آن ها می شود. بنابراین با آغاز رشد نهال لازم است هر دو یا سه روز نهال ها را مورد بازدید قرار داده و شاخه ها را به طور افقی در جهات مخالف روی سیم ها خوابانیده و با نخ های کتان به طور آزاد بست یا در صورت لزوم شاخه های فرعی را هرس نمود.

درختان کیوی در سال دوم شروع به گلدهی می کنند. اما تولید محصول در چنین سنی، موجب کاهش رشد رویشی می شود و علاوه بر آن قدرت باردهی درخت را در آینده کم می کند، بنابراین زمانی که غنچه های گل آشکار شدند، می بایست حذف شوند.

آبیاری درختان کیوی

یکی از عملیات باغداری کیوی، آبیاری درختان در مواقع مورد نیاز است. کیوی به آب فراوانی نیاز دارد ولی در عین حال مصرف زیاد آن توسط گیاه مضر است. بر این اساس آبیاری آن در تابستان مستلزم دقت است.

آبیاری را باید به طور متناوب و کوتاه مدت انجام داد، به گونه ای که خاک همیشه حالت نیمه مرطوب داشته باشد. در کل باید سعی نمود که برگ های گیاه هرگز حالت پلاسیدگی به خود نگیرد زیرا در این صورت صدمه خیلی زیادی به رشد و تولید میوه آن وارد می شود. آبیاری صحیح یکی از عوامل مهم علیه خشکی و تا حدی یخبندان نیز می باشد. در زمین هایی که آب نمی تواند به طور کامل در آن نفوذ نماید بایستی جوی هایی در جهت شیب زمین ایجاد نمود و آب مازاد را به نحوی از دسترس خارج کرد.

در سال اول ریشه ها باید به طور دائم در خاک کاملا مرطوب نگهداری شوند به طوری که اطراف ریشه را لجن نگیرد. در هر صورت نهال های جوان کیوی در فصول خشک سل نسبت به خشکی هوا بسیار حساس هستند، بنابراین مسئله آبیاری و نگهداری رطوبت خاک برای احداث باغات کیوی بسیار حائز اهمیت است.

از میان سه روش آبیاری متداول شامل آبیاری، آبیاری میکروجت و آبیاری قطره ای در باغات شمال کشور، آبیاری میکروجت توسعه زیادی یافته و از دو روش دیگر مناسب تر می باشد، البته این روش آبیاری باید توسط متخصصین اجرا شود، تا تمام سطح باغ به صورت یکنواخت آبیاری شود.

در این روش یک شاخه لوله اصلی را در جهت عمود بر ردیف های کاشت نهال یک انشعاب فرعی یا شیر فلکه قرار می دهند. سپس با لوله پلی اتیلینی انشعابی در راستای هر ردیف گرفته و آن را در ارتفاع ۹۰ سانتی متری زمین و از یک طرف به ستون های داربست و از طرف دیگر به سیمی که در این ارتفاع تعبیه شده وصل می گردد تا سنگینی لوله به طور یکنواخت در تمام مسیر پخش شود.

محاسبه قطر لوله ها در تمام مسیر باید بر اساس محسبات هیدرولیکی و توسط کارشناسان صورت پذیرد، در غیر اینصورت فشار آب در میکروجت های انتهایی لوله ها بسیار کم خواهد شد.

برای هر درخت دو میکروجت تعبیه می گردد. باید مواظب بود که پاشش آب به تنه درخت نخورد که باعث پوسیدگی تنه و رشد قارچ ها می گردد. هر میکروجت می تواند تا شعاع ۵۰ تا ۷۵ سانتی متری خاک اطراف خود را آبیاری نموده و مرطوب نگه دارد.

کلمات کلیدی: کیوی ، هرس ، آبیاری ، هرس کیوی ، قیچی هرس ، قیچی باغبانی

بارندگی

انبه نسبت به خشکی بسیار مقاوم است و همچنین شرایط غرقابی را می تواند تحمل نماید. پراکنش بارندگی بیش از میزان آن در گلدهی و میوه نشینی انبه مؤثر است. یک دوره خشک یا مؤثر تر از آن یک دوره سرما قبل از گلدهی جهت تولید انبه مطلوب لازم می باشد، زیرا چنین شرایطی گلدهی را تحریک می نماید. در مناطق گرمسیری پر باران تولید محصول انبه اندک، ولی رشد رویشی گیاه زیاد است. گل ها در شرایط مرطوب نسبت به بیماری بسیار حساس هستند. در طول دوره اولیه تکامل میوه انبه، زمانی که تقسیم سلولی رخ می دهد باید آبیاری مرتبا انجام شود تا از استرس آبی جلوگیری گردد. بیشتر ارقام انبه در مناطق با بارندگی معادل ۱۳۵-۷۵ سانتی متر در سال و دارای تابستان های خشک رشد می کنند. درخت انبه به منظور تولید محصول کافی و با کیفیت مطلوب نیاز به هوای خشک و آفتابی در فصل گلدهی و رسیدن میوه دارد. وقوع بارندگی در فصل گلدهی مشکلات زیر را ایجاد می کند:

– اختلال در کار حشرات گرده افشان و در نتیجه کاهش میزان تلقیح گل ها و تشکیل میوه

– ایجاد شرایط مناسب جهت رشد و نمو عوامل بیماری زا به ویژه قارچ عامل سفیدک پودری و آفاتی نظیر زنجرک های انبه

– عدم رویش لوله گرده و کاهش میزان تلقیح گل ها

– یکی از مشکلات مهم کشت انبه در ایران این است که فصل گلدهی درختان انبه (بهمن لغایت فروردین ماه) مصادف با زمان ریزش نزولات آسمانی است و ریزش رگبارهای شدید در این فصل باعث کاهش شدید محصول به علل ذکر شده می گردد.

آبیاری

به طور کلی، نهال های جوان انبه به ۳۰-۲۰ لیتر آب در هر ۴ تا ۵ روز در ۳-۲ ماه نخست استقرار گیاه نیاز دارند. برای بقیه ایام در سال اول، مقدار آب آبیاری ممکن است به ۴۰ الی ۵۰ لیتر در ۷ تا ۱۰ روز افزایش یابد.

در طول سال دوم مقدار آبیاری تا حدود ۱۰۰ الی ۱۵۰ لیتر در هر ۱۰ روز افزایش می یابد. آبیاری بیشتر در طول دوره خشک سال ممکن است لازم باشد. در سال سوم ۳۰۰-۲۰۰ لیتر برای هر درخت در هر ۱۵ روز یک بار کافی می باشد. میزان آبیاری را با توجه به شرایط خاک و میزان و طول دوره بارندگی می توان کم یا زیاد و دور آبیاری را کوتاه یا بلند نمود. درختان پیوند شده پس از ۴ تا ۵ سال شروع به تولید میوه می کنند. برای درختان بارده، مخصوصا در مناطق گرمسیری، داشتن یک دوره خشکی ۴-۳ ماهه قبل از گلدهی برای تولید قابل اطمینان مطلوب است. این ویژگی در مناطقی که دوره گلدهی با یک دوره خشک طبیعی مصادف شود، تأمین می گردد. در مناطق خشک، آبیاری پس از ظهور گل آذین ها و آغاز میوه نشینی و در طول ۶-۴ هفته اول رشد و نمو میوه یعنی زمانی که تقسیم سلولی بسیار سریع است مطلوب می باشد. درختان ۴ ساله ممکن است حدود ۵۰۰-۴۰۰ لیتر آب برای هر درخت هر دو هفته یک بار نیاز داشته باشند. به محض اینکه میووه ها به مرحله بلوغ رسیدند آبیاری بایستی کاملا قطع گردد. زیرا شرایط خشک برای تجمع قند بیشتر مطلوب است. آبیاری سنگین، پس از برداشت محصول جهت تحریک رشد رویشی جدید از سر گرفته می شود. در مناطق گرمسیری  دارای باران های موسمی، پایان برداشت میوه با فصل بارندگی توأم می گردد، لذا معمولا نیازی به انجام عملیات آبیاری نمی باشد. در باغ های جدید در مناطق نیمه گرمسیری، آبیاری موضعی به کار می رود. انتخاب وسایل آبیاری و مدیریت آن باید بر اساس ظرفیت و توانایی انتقال آب و توانایی اقتصادی صورت پذیرد.

فاصله کاشت و تراکم

فاصله کاشت و تراکم تحت تأثیر فاکتورهایی نظیر اقلیم، نوع خاک و عمق آن، انواع پایه و پیوندک، رفتار ریشه و اندازه نهایی درخت، عملیات زراعی (عملیات کنترل اندازه درخت، روش های تغذیه و آبیاری، میزان، زمان و فاصله آبیاری و کوددهی)، تکنولوژی موجود و نوع وسایل و ادوات مورد استفاده توسط انبه کاران قرار دارد. هزینه زمین، آب، سیستم آبیاری و نگهداری باغ نشان می دهد که چه نوع ارقامی باید کشت شوند و چگونه باید مدیریت گردند.

در استرالیا فاصله کاشت رقم کنسینگتون پراید ۱۰×۱۰ یا ۱۲×۱۲ متر (۱۰۰ یا ۶۹ درخت در هکتار) می باشد. درختان این رقم ارتفاعشان به ۶ متر یا بیش از آن و قطر سایه انداز آن ها به حدود ۱۰ متر می رسد. در سال های اخیر فاصله کاشت کاهش و اندازه سایه انداز گیاه کنترل شده است. اکثریت درختان با فاصله ۶ متر روی ردیف ها و ۱۲ متر بین ردیف ها (۱۳۹ درخت در هکتار) یا با فاصله ۹×۶ متر (۱۸۵ درخت در هکتار) کشت می شوند.

فن آبیاری بر حسب گستردگی باغ زیتون و روش های مختلف و ابزار کار متغیر است. به عبارت بهتر، فن آبیاری از ساده  ترین طریقه تا کامل ترین تکنیک آن تا کنون تحول زیادی پیدا کرده است. امروزه مواد و افزاری که آبیاری های مدرن در اختیار عموم قرار گرفته اند، امکان استفاده از حداقل آب را در حداکثر واحد سطح با کمترین درصد تلفات فراهم نموده است.

روش های آبیاری سطحی زیتون

-آبیاری تشتکی

این روش در ویژه نهال های زیتون جوانی است که تازه کشت شده باشند. به این ترتیب که در اطراف نهال های زیتون کاشته شده تشتک هایی می سازند و آن ها را از آب جاری قنات ها یا از ذخیره آب انبارهای مختلف پر می نمایند.

-آبیاری نشتی

عبارت است از کندن جوی یا نهرهای باریکی به وسیله نهرکن در طول زمین، بین ردیف های درختان زیتون کاشته شده در باغ. شیب طولی این نهرها بین ۵/۲ تا ۴ درصد است. تعداد این نهرها (بین دو ردیف) بستگی به قابلیت نفوذپذیری خاک دارد. به طوری که در خاک های سنگین ۳ تا ۴ نهر و در خاک های سبک ۶ تا ۸ نهر موازی کنده می شود. طول این نهرها نیز بستگی به قدرت نفوذ آب دارد. که معمولا در خاک های سبک ۵۰ متر و در خاک های سنگین تا ۱۵۰ متر قابل تغییر است. عمق نهرهای نشتی بیش از ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر نیست.

-آبیاری کرتی

این روش بیشتر در زمین هایی پیاده می شود که شیب آن ها بین ۵/۲ تا ۶ درصد باشد. عرض این کرت ها عملا با فاصله بین دو ردیف از درختان، مساوی است و طول آن ها معادل است با ۵۰ تا ۱۰۰ متر. این روش آبیاری فقط در باغ های زیتونی پیاده می شود که شیب آن ها زیاد نباشد و با عملیات تسطیح، قبلا به حد کفایت آماده شده باشند. آبیاری کرتی هزینه زیادی ندارد و معمولا دستی انجام می گیرد.

روش های آبیاری تحت فشار زیتون

-آبیاری بارانی

کشت گسترده زیتون لزوم استفاده هر چه بیشتر از این عامل حیاتی را، با روش های مدرن ایجاب می نماید. یکی از روش ها آبیاری بارانی است که مزایای متعدد آن ازاین قرار است:

-سهولت آبیاری در اراضی نامسطح، با حذف هزینه تسطیح و حفظ قشر زراعی در سطح خاک

-امکان آبیاری در زمین های پر شیب و فراز

-آبیاری در خاک های سبک و شنی

-حداکثر استفاده از آب و آبرسانی یکنواخت در تمام سطح باغ

-تامین تهویه آب با اکسیژنه شدن قطرات، هنگام ریزش

-امکان کنترل دقیق میزان آب مصرفی

-کاهش اتلاف آب بر اثر نشت یا تبخیر

-آبیاری قطره ای

آبیاری قطره ای نسبت به سایر آبیاری ها برای تولید محصول زیتون خوراکی در کشت گسترده بهترین نتیجه را نشان داده است.

دبی مورد نیاز قطره چکان ها در آبیاری زیتون ۴ لیتر در ساعت می باشد. معمولا برای هر درخت ۴ قطره چکان به کار می رود که ۴✖۴ = ۱۶ لیتر در ساعت در هکتار و برای ۴۰۰ درخت در هکتار می شود ۴/۶ متر مکعب در ساعت در هکتار. چون مدت آبیاری بین ۸ تا ۱۰ ساعت طول می کشد، مصرف آب به ۶۴ متر مکعب در ۱۰ ساعت می رسد.

لذا در مقایسه با سیستم بارانی که در همین شرایط ۱۰۰۰ متر مکعب آب در هر ماه مصرف می کند ملاحظه می شود که مصرف آب بین دو سیستم از نظر اقتصادی تا چه حد تفاوت دارد.

درخت موز، به علت تعرق زیاد و لزوم رشد در هوای گرم با دمای بالاتر از ۱۱ درجه سانتی گراد، به آب زیادی نیاز دارد. آبیاری موز باید طوری انجام گیرد که همیشه قسمتی از خاک که ریشه در آن قرار دارد مرطوب بماند. موز گیاهی است که از سایر گیاهان گرمسیری نسبت به رطوبت و کمبود آن حساس تر است. کمبود آب در موز، باعث کاهش تعداد خوشه ها می گردد. همچنین در شرایط خشکی، در برگ ها شکستگی ایجاد شده و به طرف پایین خم می شوند. از طرف دیگر همانطور که قبلا اشاره شد زیادی رطوبت در پای درخت موز، در اثر آبیاری یا بارندگی زیاد، موجب پوسیدگی ریشه و خسارت در گیاه خواهد شد. روش آبیاری بارانی به علت پهن بودن برگ ها ضمن شستشوی آن ها تا حدودی از تعرق جلوگیری می نماید. علاوه بر آن محیط مرطوبی برای این گیاه ایجاد می شود.
آبیاری بارانی در صورت امکان، نسبت به سایر روش ها ارجحیت دارد. در صورت عدم امکان آبیاری بارانی، بهترین روش استفاده از آبیاری نشتی است و برای این کار در فاصله ۴۰-۳۰ سانتی متری درخت، جوی هایی در دو طرف ایجاد کرده و آب را در آن ها جاری می کنند. باید سعی شود که جوی ها طوری آماده شوند تا آب در آن ها امکان نفوذ به اندازه کافی در عمق خاک را داشته باشد. در صورت وجود امکانات کافی، می توان روش آبیاری قطره ای را بکار گرفت. آبیاری به صورت کرتی مطلقا توصیه نمی شود، چون باعث گندیدگی نهال و در نهایت کوتاهی عمر آن می گردد. این روش در خاک های سنگین صدمه بیشتری به درخت وارد می سازد.
نهال های موز، با برگ های پهن و بزرگ از میزان تبخیر و تعرق نسبی زیادی برخوردار می باشند و برای تامین نیاز خود به آب، لازم است در تمام طول دوران رشد، از رطوبت کافی برخوردار باشند. بنابراین از همان ابتدا، بلافاصله پس از کاشت ریزوم یا پاجوش، باید باغ را آبیاری کرد. دفعات آبیاری با توجه به شرایط هر محل و نوع باف خاک فرق می کند و در هر صورت و تحت هر شرایطی نباید اجازه داد که کم آبی به نهال ها صدمه ای برساند.
در مناطق موز خیز دنیا، بر اساس مطالعات انجام شده در طول یک دوره بهره برداری که معمولا ۱۸ ماه می باشد، در خاک های شنی-رسی و غنی از مواد آلی، ارقام پاکوتاه را ۴۵-۴۰ بار و در خاک های سبک تر ۹۰-۸۰ بار آبیاری می نمایند. مقدار آب باید در حدود ۵/۱-۱ متر را خیس کند.
شرایط مناسب اقلیمی جهت کشت موز عبارت است از محیط گرم و مرطوب و کم باد است، به طوری که درجه حرارت سالیانه از ۱۰ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی از ۸۵ درصد کمتر نباشد. با میزان بارندگی ۱۵۰۰-۱۰۰۰ میلی متر. رویش موز از ۱۸ درجه سانتی گراد شروع و تا ۲۷ درجه سانتی گراد به مقدار مطلوب رشد خود می رسد. و از ۳۸-۲۷ درجه سانتی گراد رشد آن سیر نزولی داشته و در این درجه حرارت رشد آن متوقف می شود.
کیفیت آب آبیاری
آب مناسب جهت آبیاری باغ موز باید شیرین ودارای املاح کمی باشد، تا نتیجه مطلوبی از کشت و پرورش آن حاصل گردد. مناسب ترین آب دارای قابلیت هدایت الکتریکی ۷۰۰ میکروموس می باشد. البته از آب هایی که دارای ۱۵۰۰-۱۰۰۰ میکروموس هستند نیز می توان در خاک هایی که دارای زهکش خوب و بافت سبک می باشند، استفاده نمود. آب هایی که دارای EC بالای ۲۰۰۰ میکرو موس هستند به هیچ وجه مناسب نبوده و آبیاری با این نوع آب به تدریج با تراکم املاح زیان آور مانند نمک و آرسنیک موجب از بین رفتن نهال ها می شود.