بیش از ۱۰ گونه سن زیان آور غلات در ایران جمع آوری و شناسایی شده اند. در بین آن ها سن گندم از اهمیت اقتصادی بیشتری برخوردار است.
سن گندم
سن گندم مهم ترین آفت کشاورزی کشور ما به شمار می آید. به جز مناطق خوزستان، اراضی ساحلی خلیج فارس، دریای عمان، دریای خزر و کویرهای مرکزی فلات ایران، این آفت در سایر مناطق کشور وجود دارد.
تخریب مراتع و توسعه دیم زارها خصوصا در غرب کشور از مهم ترین دلایل گسترش مناطق انتشار و طغیان سن گندم در سال های اخیر بوده است. در سال های اخیر ۵۰-۴۰ درصد سهم مبارزه شیمیایی با سن گندم در اراضی دیم استان های غربی کشور که تخریب مراتع در آن ها شدید بوده است، صورت گرفته است.
سن گندم هم به صورت کمی (خسارت به برگ، خشک کردن جوانه مرکزی، سفید کردن و خشک کردن سنبله ها و یا قسمتی از آن ها توسط سن مادر) و هم به صورت کیفی (سن زدگی دانه ها توسط پوره ها و سن های نسل جدید) خسارت وارد می کند.
سن گندم سرتاسر تابستان، پاییز و زمستان را در پناهگاه های تابستانه و زمستانه در ارتفاعات، زیر بوته های گون، درمنه و چوبک و در جنگل های بلوط غرب کشور در زیر برگ های ریزش کرده بلوط و برخی دیگر از درختان و درختچه ها به سر می برد. سن گندم در اوایل بهار به مزارع گندم و جو حمل می کند.
مدیریت تلفیقی سن گندم
– در سال های خشک و کم باران اراضی دیم کم بازده برداشت نمی شوند و یا به دلیل کمبود آب، نداشتن تجهیزات مناسب سمپاشی و اقتصادی نبودن مبارزه، کنترل شیمیایی سن گندم در آن ها صورت نمی گیرد و باعث انتقال جمعیت قابل توجهی آفت از سالی به سال دیگر می شوند. جلوگیری از کشت گندم و جو در مراتع تخریب شده و اختصاص دادن اراضی دیم کم بازده به کشت گیاهان مناسب دیگر، در کاهش جمعیت این آفت بسیار موثر است.
– سن گندم دشمنان طبیعی فراوانی دارد و در بین آن ها زنبورهای پارازیتوئید تخم و مگس های پارازیتوئید سن گندم از نظر کاهش جمعیت سن گندم از اهمیت بیشتری برخوردارند.
– برداشت سریع گندم یکی دیگر از روش های توصیه شده برای کاهش جمعیت و خسارت سن گندم است. برداشت سریع گندم ضمن ایجاد تلفات در جمعیت پوره هایی که در مرحله رسیدن گندم کامل نشده اند، کاهش سن زدگی، کاهش وزن سن ها و در نتیجه تلفات بیشتر آن ها در پناهگاه های زمستانه را به همراه دارد.
– استفاده از سموم شیمیایی در حال حاضر به عنوان موثرترین روش کنترل سن گندم در ایران و دیگر کشورهای سن خیز دنیا عمومیت دارد. سمومی که برای از بین بردن سن گندم توصیه می گردد فنیتروتیون EC 50% (یک لیتر در هکتار)، فنتیون EC (یک لیتر در هکتار)، تری کلرفون ۸۰% (دو کیلوگرم در هکتار)، دلتامترین EC (سیصد میلی لیتر در هکتار) می باشند.
برای آشنایی با سایر سن های زیان آور گندم کتاب زیر را مطالعه فرمایید:
کلمات کلیدی: سن گندم ، سن های زیان آور گندم ، آفات گندم ، آفات کشاورزی
