معرفی سیستم آبیاری زیرسطحی در باغات پسته

کمبود منابع آبی مناسب در مناطق پسته کاری، لزوم استفاده بهینه از منابع آبی موجود را قوت بخشیده و استفاده از سیستم های مدرن آبیاری در باغات پسته را امری اجتناب ناپذیر نموده است. از جمله سیستم های نوین آبیاری که اخیرا در باغات پسته به آن ها توجه ویژه ای شده است، آبیاری قطره ای (سطحی و زیرسطحی) می باشد. سیستم آبیاری زیرسطحی در باغات پسته با استفاده از لوله های تراوا یک روش نسبتا جدید است. در این روش از کپسول رسی متخلخل جهت رساندن مستقیم آب به ریشه گیاه استفاده می گردد. استفاده از این لوله های خاص در آبیاری باغات پسته این امکان را فراهم می آورد که بتوان علاوه بر آب، اکسیژن و دیگر مواد غذایی مورد نیاز گیاه را به صورت مستقیم در اختیار ریشه گیاه قرار می دهد. سیستم آبیاری زیرسطحی در واقع همان سیستم قطره ای سطحی تکامل یافته است که در آن بسیاری از مشکلات نظیر تبخیر، گرفتگی منافذ، آسیب پذیری لوله ها و مزاحمت لوله ها برای ادوات کشاورزی حل شده است.

نحوه کارگزاری و شرایط کارکرد سیستم

در تحقیقات انجام شده بر روی درختان پسته از لوله های زیرسطحی استفاده گردید. طبق آزمایشات انجام شده بر روی لوله های آبیاری تراوا، این لوله ها با فشار کاری ۸/۰ تا ۱ اتمسفر، دارای متوسط دبی ۴/۵ لیتر در ساعت در متر طول لوله هستند. حداکثر طول مجاز این لوله ها برای یک خط آبده توسط شرکت سازنده ۱۵۰ متر تعیین شده است. قطر خارجی و داخلی لوله ای مورد استفاده به ترتیب ۲۲ و ۱۶ میلی متر می باشد. در کاربرد لوله های آبیاری تراوا این مطلب باید مورد توجه قرار گیرد که آبدهی لوله ها حتما مورد ارزیابی دقیق قرار گیرند. برای ارزیابی آبدهی لوله ها با کارگذاری آن ها در خاک و وارد نمودن فشارهای مختلف دبی را اندازه گیری می نمایند. معمولا عمق نصب لوله های زیرسطحی بر اساس عمق توسعه ریشه و بافت خاک تعیین می گردد، این عمق در گیاهان مختلف از ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر گزارش شده است. بر این اساس در پژوهش صورت گرفته لوله های آبیاری زیرسطحی به فاصله ۹۰ سانتیمتر از تنه درختان پسته در دو طرف و در عمق ۵۰ سانتیمتری از سطح خاک، بر اساس عمق توسعه ریشه درختان پسته کارگذاری شدند.

توصیه ها و راهکارهای اجرایی کاربرد سیستم

برای دستیابی به محصولی خوب و کافی لازم است، در موقع مناسب و به مقدار لازم آبیاری انجام شود تا از وارد شدن تنش آبی به درختان پسته جلوگیری بعمل آبد. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی مقدار آب مورد نیاز درختان پشته با استفاده از روش آبیاری زیرسطحی با کاربرد لوله های تراوا، مشخص گردید با بکارگیری این سیستم آبیاری، می توان آبیاری یک هکتار باغ پسته را بدون کاهش محصول از فروردین تا پایان آبان با مصرف ۴۷۸۸ متر مکعب انجام داد.

مقدار فوق برای درختان پسته با شوری آب کمتر از ۵ دسی زیمنس بر متر و دور آبیاری ۱۴ روز و خاک با بافت شنی لومی مورد استفاده قرار گرفت. در این آزمایش دو دور آبیاری ۷ و ۱۴ روز مورد ارزیابی دقیق قرار گرفت، تحلیل کلی نتایج مربوط به دور آبیاری در آبیاری زیرسطحی بر روی صفات کمی و کیفی محصول درختان پسته از قبیل وزن محصول خشک، درصد خندانی و پوکی و همچنین کارایی مصرف آب نشان دهنده ی برتری دور آبیاری ۱۴ بر ۷ روز می باشد. مهمترین دلیل برتری دور آبیاری ۱۴ بر ۷ روز، بدلیل ثابت بودن حجم آب آبیاری در دو دور آبیاری ۷ و ۱۴ روز در شرایط انجام آزمایش می باشد که سبب کاربرد حجم آب بیشتر در یک نوبت آبیاری در دور آبیاری ۱۴ روز در مقایسه با دور ۷ روز بود که باعث خیس شدن حجم بیشتر خاک در یک مرحله آبیاری در دور ۱۴ روز می شد. توصیه می گردد در فصل زمستان پس از دادن کودهای شیمیایی و آلی به باغ های پسته یک تا ۲ نوبت آبیاری به صورت سطحی و در سایه انداز درختان پسته انجام گیرد.

مزایای روش آبیاری زیرسطحی در مقایسه با سایر روش های آبیاری

-عدم مزاحمت لوله ها برای عملیات کاشت، داشت و برداشت و عدم ایجاد محدودیت کار برای ماشین آلات و کارگران

-عدم ایجاد سله و فرسایش خاک

-همراه بودن آب آبیاری با اکسیژن و در نتیجه تهویه ی مناسب تر خاک در محل فعالیت ریشه

-افزایش سطح زیر کشت و قابلیت زیر کشت بردن زمین های ناهموار و تپه ماهور

-سبک و قابل انعطاف بودن لوله ها، حمل و نصب ساده به صورت دستی و مکانیزه