آبیاری قطره ای

در سیستم آبیاری قطره ای درختان گردو، آب به صورت قطره قطره و با مقدار کم و با فشار کم به خاک می ریزد و به طور یکنواخت منطقه ریشه درخت گردو را مرطوب می کند. بنابراین در این روش، آب به طور مداوم از طریق قطره چکان ها به قسمت محدودی از حجم خاک داده می شود.

آبیاری بارانی

روش آبیاری بارانی یکی دیگر از سیستم های آبیاری ثابت و غیر انتقالی است که بر حسب نوع چکاننده ها کم و بیش متفاوت هستند. منظور از چکاننده ها، ریزپاش هایی با دبی 40 تا 100 لیتر در هکتار، یا ریزپاش های درشت تر با دبی بیش از 100 لیتر در هکتار است. در این روش آبیاری، آب به صورت قطره های باران مورد استفاده قرار می گیرد.

بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی آبیاری های سطحی در ایران و سایر نقاط دنیا، برای کاشت هر کدام از گیاهان زراعی، بهترین آرایش کاشت معرفی شده است. با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطره ای، لازم است در آرایش کاشت گیاهان زراعی که قابلیت کاشت ردیفی دارند، نیز تجدید نظر گردد. در زمینه آرایش کاشت گیاهان زراعی ( گوجه فرنگی، خربزه و هندوانه، سیب زمینی، پیاز و چغندر) با روش آبیاری قطره ای نیز تحقیقاتی انجام گرفته است که در ادامه، به برخی نتایج آن ها و توصیه های ارائه شده از سوی محققین ارائه می شود.

یکی از مزایای سیستم آبیاری قطره ای، قابلیت خودکار کردن سیستم می باشد که در سال های اخیر، در اراضی تحت پوشش آبیاری قطره ای، به آن توجه بیشتری شده است.  خودکار کردن سیستم آبیاری ممکن است در قسمت فیلترها و باز و بسته کردن شیرهای برقی باشد و یا ممکن است این عمل با یک سیستم دیجیتال هوشمند صورت گیرد. در حالت اخیر، سیستم آبیاری کاملا خودکار شده و با دادن اطلاعاتی به سیستم هوشمند، امکان برنامه ریزی و اطلاع از پارامترهای زیر از طریق تلفن همراه وجود دارد.

- اندازه گیری دمای هوا و رطوبت خاک

- اطلاع از تغییرات فشار آب داخل شبکه

- اطلاع از وضعیت فیلتراسیون

نگهداری و بهره برداری درست از سیستم های آبیاری تحت فشار یکی از موضوعاتی است که در سال های اخیر در مجامع علمی مورد توجه قرار گرفته است. لذا شناساندن فواید کاربردی آن در راستای افزایش بهره وری محصولات کشاورزی و بالا بردن عمر مفید سیستم و  کاهش منابع آبی امری ضروری است . بدیهی است عملیات نگهداری، بازرسی و انجام تعمیرات به موقع شبکه آبیاری تحت فشار در طول فصل آبیاری و دوره استراحت از اولویت خاصی برخوردار است. چنانچه عملیات نگهداری از سیستم آبیاری تحت فشار به درستی صورت نگیرد، طرح های آبیاری کارایی خود را از دست می دهند.

کمبود منابع آبی مناسب در مناطق پسته کاری، لزوم استفاده بهینه از منابع آبی موجود را قوت بخشیده و استفاده از سیستم های مدرن آبیاری در باغات پسته را امری اجتناب ناپذیر نموده است. از جمله سیستم های نوین آبیاری که اخیرا در باغات پسته به آن ها توجه ویژه ای شده است، آبیاری قطره ای (سطحی و زیرسطحی) می باشد. سیستم آبیاری زیرسطحی در باغات پسته با استفاده از لوله های تراوا یک روش نسبتا جدید است. در این روش از لوله های اسفنجی متخلخل جهت رساندن مستقیم آب به ریشه گیاه استفاده می گردد. استفاده از این لوله های خاص در آبیاری باغات پسته این امکان را فراهم می آورد که بتوان علاوه بر آب، اکسیژن و دیگر مواد غذایی مورد نیاز گیاه را به صورت مستقیم در اختیار ریشه گیاه قرار می دهد. سیستم آبیاری زیرسطحی در واقع همان سیستم قطره ای سطحی تکامل یافته است که در آن بسیاری از مشکلات نظیر تبخیر، گرفتگی منافذ، آسیب پذیری لوله ها و مزاحمت لوله ها برای ادوات کشاورزی حل شده است.

فن آبیاری بر حسب گستردگی باغ زیتون و روش های مختلف و ابزار کار متغیر است. به عبارت بهتر، فن آبیاری از ساده  ترین طریقه تا کامل ترین تکنیک آن تا کنون تحول زیادی پیدا کرده است. امروزه مواد و افزاری که آبیاری های مدرن در اختیار عموم قرار گرفته اند، امکان استفاده از حداقل آب را در حداکثر واحد سطح با کمترین درصد تلفات فراهم نموده است.

استفاده از فناوری نانو برای تولید قطره چکان ها ی تنظیم کننده ی فشار و مقاوم به نفوذ ریشه و همچنین برای تولید لوله های پلاستیکی تراوا و لوله های رسی ، از مهم ترین دستاورد های فناوری نانو در علم آبیاری می باشد ، که با استفاده از آن ها راندمان آبیاری از 40 – 30 درصد به 93 – 92 درصد افزایش می یابد . با توجه به اینکه 94 درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و با وجود خشکسالی های پی در پی ، این میزان افزایش در راندمان مصرف آب می تواند کمک زیادی به خروج از بحران آب نماید . در این زمینه ، استفاده از یک هسته نانویی برای آمیخته شدن پلاستیک و علف کش در هنگام ساخت لوله های پلاستیکی سبب شده است که از تجمیع ریشه وشکسته شدن لوله هنگام استفاده از آن در آبیاری زیرزمینی جلوگیری شود .

اجزای اصلی و تشکیلات مربوط به یک سامانه ی آبیاری قطره ای زیرسطحی عبارتند از :

پمپ : پمپ فشار لازم برای عملکرد مناسب سامانه را تامین می کند .

سامانه فیلتراسیون : سامانه فیلتراسیون از مهم ترین قسمت های سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی می باشد .

فشارسنج : عملکرد مناسب فشارسنج در مدیریت سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی نقش مهمی دارد .

دبی سنج : در این سامانه نصب دبی سنج برای کنترل حجم آب کاربردی ضروری است .

لوله های قطره چکان دار (لترال ها) : لوله های قطره چکان دار از مهم ترین قسمت های سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی است .

در دو دهه اخیر عمدتا بر اساس نیاز به بهبود مدیریت آب در مزرعه و دستیابی به یک سامانه آبیاری قابل اعتماد ، استفاده از سامانه آبیاری قطره ای زیر سطحی افزایش یافته است . کاربرد آب زیر سطح خاک از طریق قطره چکان با شدت تخلیه مشابه آبیاری قطره ای زیر سطحی گویند . تعریف دیگر آبیاری قطره ای زیر سطحی قرار گرفتن لوله های جانبی قطره چکان دار (لترال ها) در عمق مناسب توسعه ریشه می باشد .

آبیاری قطره ای به دلایل مختلف نسبت به دیگر سیستم های آبیاری تحت فشار، مورد توجه است . دو جنبه مهم کاهش حجم آب مصرفی و پتانسیل بالا در مدیریت کود دهی ، روش آبیاری قطره ای را نسبت به دیگر روش های آبیاری متمایز نموده است .علی رغم این موارد ، وجود املاح و فعل و انفعالات شیمیایی موجود در آب باعث گرفتگی قطره چکان ها و در نتیجه کاهش عملکرد محصول خواهد شد .

با این وجود برای جلوگیری از گرفتگی قطره چکان ها چه باید کرد ؟ به نظر شما علل انسداد قطره چکان ها چیست ؟