شابج یا راتون یک محصول با ارزش و کم رنج است که از باقیمانده خوشه های برنج حاصل می شود . این محصول دارای مزیت های فراوانی است هم از لحاض غذایی و هم از لحاض اقتصادی. ارزش غذایی آن تفاوت چندانی با محصول اصلی و اولیه برنج ندارد. این زراعت یکی از راه های موثر در افزایش درآمد کشاورزان بوده و نوعی صرفه جویی در مصرف منابع و آب نیز به حساب می آید.

توصیه ها:

 میزان مصرف کود در کشت راتون وابسته به میزان عملکرد محصول برنج در منطقه ای دارد که محصول در آن رشد کرده است. بدیهی است که :

اولا: میزان عملکرد محصول برنج در کشت دوم یا راتون در اکثر موارد کمتر از عملکرد آن در کشت اول است. شرایط آب و هوایی یکی از دلایل اصلی بروز این پدیده می باشد.

ثانیا: عمکرد محصول نیز در نقاط مختلف ، مشابه یکدیگر نیست.

به همین خاطر مصرف کود دقیقا وابسته به نوع و میزان عملکرد مزرعه شما دارد. در کشت دوم در صورتی که شما نتایج تجزیه خاک را در اختیار نداشته باشید می توانید از این اصول کلی برای مصرف کود مزرعه خود بهره بگیرید:

–         مصرف ۳۰ کیلوگرم اوره به ازای هر یک تن شلتوک مورد انتظار است. یعنی اگر براساس تجربه اطلاع دارید که عملکرد کشت دوباره در مزرعه شما بطور مثال ۳ تن می باشد بایستی حدود ۹۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، کود اوره به مصرف برسانید. این مقدار کود در سه مرحله بایستی مورد استفاده قرار گیرد. ۵۰ درصد پایه به علاوه ۲۵ درصد پس از وجین اول و ۲۵ درصد مرحله حداکثر پنجه زنی یا همان مرحله جفت پر.

–         ۷۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم کود سوپرفسفات تریپل در هر هکتار ( مصرف تمامی کود پیش از نشاکاری انجام شود.)

–         مصرف ۷۵ کیلوگرم سولفات پتاسیم در هر هکتار (۵۰ درصد پایه به علاوه ۵۰ درصد مرحله حداکثر پنجه زنی یا جفت پر)

–         برای راتون، مصرف حدود ۷۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم اوره در هکتار، ۷۵ کیلو سوپرفسفات تریپل در هر هکتار و ۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم پیشنهاد می گردد.

کلمات کلیدی : راتون ، شابج ، باقی مانده خوشه های برنج، کشت دوم برنج ، کود سوپر فسفات تریپل ، اوره ، نشاکاری ، پنجه زنی .

 انتخاب دانه برنج باید به چه نحوی صورت گیرد ؟ کیفیت دانه چه تاثیری بر فرایند رشد و میزان برداشت محصول خواهد گذاشت؟ آماده سازی زمین جهت کاشت برنج چگونه صورت می گیرد؟

کیفیت و انتخاب دانه

 دانه برنج یک محصول زنده است که قرار است رشد پیدا کرده و محصول جدید از آن شکل بگیرد. فرایند انتخاب دانه باید به درستی انجام شود تا پتانسیل عملکرد نوع برنج با محصولی که قرار است برداشت شود همخوانی داشته باشد. دانه باکیفیت می تواند عملکرد رشد برنج را از ۵ تا ۲۰ درصد افزایش دهد. استفاده از دانه های مناسب سبب افزایش نرخ تولید برنج ، بهبود وضعیت ظاهری برنج، انقباظ یکناخت گیاه و رشد بیشتر آن خواهد شد.

انتخاب مناسب دانه و کاهش آفات

رشد شدید دانه های برنج در شرایط اولیه باعث کاهش مشکلات ناشی از بروز علفهای هرز و افزایش مقاومت محصول نسبت به آفات، بیماری ها و حشرات می شود . تمام این عوامل سبب افزایش عملکرد مزرعه تولید برنج می گردد.

دانه های خالص برنج از نوع انتخاب شده ، باید به گونه ای مورد بررسی قرار گیرند که موارد زیر در آنها لحاظ شده باشد:

-از لحاظ اندازه همه آنها یکنواخت و یکسان باشند و شکل آنها همسان باشد.

-فاقد دانه های علفی بوده تا در هنگام رشد با مشکل علف های هرز مواجه نشویم.

-دانه ها باید از عناصر بیماری زایی که مربوط به دانه هستند ، بیماری های پنهان و همین طور حشرات و لاروها پاک سازی شده باشند.

 نکته : یکی از نکات مهمی که باید در انتخاب دانه برنج به آن توجه کرد این است که دانه انتخاب شده باید متناسب با محیط زیست محل مزرعه باشد. انتخاب اقلامی که با محیط رشد سازگار نیستند سبب کاهش رشد برنج و همین طور ضعف آنها نسبت به شرایط آب و هوایی و آفات آنجا می شود.

 آمادگی زمین برای کاشت دانه یا نشا

 قبل از عملیات کاشت ، خاک باید در بهترین شرایط فیزیکی برای رشد محصول بوده و سطح آن کاملا مسطح گردد. این کار را می تواند از طریق شخم زدم و مخلوط کردن خاک و هموار کردن آن انجام داد. تسطیح و آماده سازی مناسب خاک باعث شده که دانه در عمق مناسب قرار گیرد. از طرفی این فرایند در کنترل علف هرز موثر واقع می شود.

سطح هموار زمین به نشا اجازه می دهد که در شرایط راحت تر قرار گیرد و تلاش برای مدیریت زمین توسط کشاورزان به حداقل برسد و بالطبع کیفیت و عملکرد دانه افزایش یاد.

کلمات کلید: انتخاب دانه برنج، کیفیت محصول برنج ، هموار کردن سطح خاک، کنترل علف هرز، آمادگی زمین، نشاء برنج .

سورگوم یا همان ذرت خوشه ای یکی از پنج گیاه زراعی عمده دنیا است و در بین غلات بعد از گندم، برنج، ذرت و جو مقام پنجم را دارا می باشد. سورگوم با شرایط آب و هوایی ایران به خصوص مناطق گرم و خشک و معتدل سازگاری خوبی دارد. کاشت سورگوم در مناطق مرطوب با استفاده از ارقام مناسب و در مناطق سرد با رعایت تاریخ کاشت در اواخر بهار و اوایل تابستان امکان پذیر است.

فواصل و تراکم کاشت

تراکم کاشت مناسب سورگوم در هر منطقه (فاصله ردیف و فاصله بوته ها روی ردیف) به رطوبت قابل دسترس، حاصلخیزی خاک، روش کاشت، سیستم آبیاری، ماشین آلات کشاورزی، داشت و برداشت و همچنین رقم مورد کشت وابسته است.

در سورگوم دانه ای فاصله ردیف ها ۴۵ سانتی متر و فاصله بوته ها روی هر ردیف ۶ سانتی متر می باشد و در سورگوم علوفه ای که برداشت با چاپر انجام می شود، فاصله ردیف ها ۷۰ سانتی متر و فاصله بوته روی هر ردیف ۳ سانتی متر است.

عمق مناسب کاشت بذر

عمق مناسب کاشت بذر سورگوم در بستر با خاک سبک ۲ تا ۳ سانتی متر و در بستر با خاک فشرده و سنگین ۵ تا ۶ سانتی متر می باشد.

خاک

سورگوم در خاک های حاصلخیز با زهکش و ساختمان خوب و بافت متوسط عملکرد بالایی دارد. این گیاه در خاک هایی که برای کشت محصولات زراعی دیگر مناسب نیستند مانند خاک های شور و قلیایی با pH حدود۹-۸ عملکرد قابل قبولی دارد.

آبیاری سورگوم

سورگوم به کم آبی مقاوم بوده، ولی لازم است در شرایطی که این محصول در اراضی آبی کشت می شود، در روزهای اولیه کاشت آبیاری ها با فاصله کوتاه تری (۷ تا ۸ روز) نسبت به مراحل بعدی انجام شود، تا محصول به طور یکنواخت سبز و مستقر گردد. بعد از مرحله استقرار گیاه آبیاری های بعدی با فاصله بیشتری (۸ تا ۱۰ روز)، بسته به نقاط مختلف آب و هوایی صورت گیرد. به طور کلی سورگوم در طول دوره رشد خود ۳۵ تا ۴۰ درصد کمتر از ذرت آب مصرف می کند.

برداشت سورگوم

برداشت سورگوم بسته به رقم و نوع استفاده از آن (چرای مستقیم، تهیه سیلاژ علوفه ای، علوفه تر و خشک) در زمان های مختلفی صورت می گیرد. سورگوم هایی که به مصرف چرا می رسند در زمانی که ارتفاع بوته ها حدود یک متر شد، اقدام به چرای مستقیم آن ها می گردد و در صورتی که بخواهیم به عنوان علوفه تر و خشک مورد استفاده قرار دهیم وقتی ارتفاع بوته های ارقام علوفه ای به حدود ۱۵۰ سانتی متری رسید (و یا در ابتدای ظهور خوشه) اقدام به چین برداری می کنیم. در خصوص ارقام سیلویی به طور کلی ارتفاع آن ها از ارقام علوفه ای کمتر بوده و در آخر مرحله خمیری اقدام به برداشت با ماشین چاپر ذرت و یا چاپر خورشیدی می کنیم.

کلمات کلیدی: سورگوم ، ذرت ، ذرت خوشه ای ، ذرت علوفه ای

آبیاری از مهم ترین عملیات داشت در زراعت برنج می باشد. متاسفانه در حال حاضر آبیاری برنج بیشتر به روش غرقابی انجام می شود که موجب مصرف زیاد آب و پایین آمدن راندمان آبیاری می گردد.

بررسی پیرامون ارائه راهکارهای مناسب برای استفاده بهینه از آب و بکارگیری روش های آبیاری با راندمان بالا امری ضروری است. در مورد برنج که مصرف آب بالایی دارد، این موضوع دارای اهمیتی دو چندان است. تاکنون تحقیقات زیادی در خصوص تغییر روش آبیاری در زراعت برنج برای کم کردن آب مصرفی آن صورت گرفته است، از آن جمله می توان به آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای اشاره نمود.

مراحل کاشت و داشت برنج در روش آبیاری قطره ای نواری

تهیه خزانه جهت تولید نشا برنج

احداث خزانه جهت کشت برنج و تمام مراحل کاشت و داشت در خزانه مطابق روش معمول انجام می گیرد. رقم مناسب مورد استفاده در این روش آبیاری مشابه رقم مورد استفاده در روش آبیاری غرقابی مرسوم می باشد. مبارزه با علف های هرز، آفات و بیماری ها و همچنین تغذیه گیاه در این مرحله مطابق توصیه های ترویجی می باشد. بدیهی است ضد عفونی کردن بذر با سموم قارچ کش موجود و قبل از آن جدا کردن بذر های پوک و لاغر برنج با آب نمک می تواند در احداث یک خزانه سالم و قوی کمک مؤثری نماید.

آماده سازی مزرعه و انتقال نشا به مزرعه

طبق عملیات مرسوم در آبیاری برنج به روش غرقابی، بایستی ابتدا مزرعه مورد نظر را شخم زده و سپس با دیسک کلوخه ها را خرد نمود. پس از آن با دستگاه مرز بند کرت هایی متناسب با شیب زمین، بافت خاک و آبدهی منبع آب در مزرعه ایجاد کرد. قبل از شروع آبیاری بایستی لوله های اصلی سامانه آبیاری قطره ای نواری را در سطح مزرعه نصب نمود، زیرا بعد از آبیاری و با توجه به وزن آن ها این کتر بسیار دشوار می باشد.

کرت های ایجاد شده به صورت غرقابی آبیاری گردیده و پس از آن عملیات گل خرابی با دستگاه تیلر انجام و سپس انتقال نشا (نشاکاری) توسط کارگر صورت می گیرد. درصورت وجود دستگاه نشاکار برنج بهتر است که نشاکاری با دستگاه انجام گیرد، زیرا کشت نشا در این روش به صورت ردیفی بوده و شرایط برای قرار گرفتن نوارهای آبیاری قطره ای مناسب تر است.

آبیاری به روش قطره ای نواری

به منظور بهره وری مناسب سامانه و همچنین توزیع یکنواخت آب در شبکه آبیاری نیاز است قبل از اجرا، سامانه توسط کارشناسان مربوطه طراحی گردد. پس از انتقال نشا، مزرعه به مدت ۷ تا ۱۰ روز جهت استقرار نشاها غرقاب نگه داشته شود. در مرحله بعد ابتدا مزرعه از حالت غرقاب خارج گردیده و سیستم آبیاری قطره ای نواری مطابق نقشه طراحی نصب می گردد. مناسب ترین فاصله بین نوار های آبیاری با فاصله قطره چکان های ۳۰ سانتی متر و آبدهی ۴ لیتر در ساعت در هر متر، ۶۰ سانتی متر می باشد. در این حالت توزیع آب بین دو نوار به طور یکنواخت انجام می گردد. در این روش دور آبیاری حداکثر دو روز یک بار و مدت زمان آبیاری طبق نظر کارشناسان بر اساس نیاز آبی برنج برای هر منطقه توصیه می گردد. ذکر این نکته ضروری است که دیگر اجزای سامانه شامل ایستگاه مرکزی، فیلترها و مخزن کود در طرح پیش بینی گردیده تا در حین کار مشکلی ایجاد نشود.

نتایج حاصل از سیستم آبیاری غرقابی و قطره ای

نتایج تحقیق انجام شده طی دو سال زراعی برای مقایسه دو روش آبیاری قطره ای نواری و غرقابی نشان می دهد که در روش آبیاری قطره ای در طی یک فصل رشد بطور متوسط ۷۳۶۶ متر مکعب در هکتار و در روش غرقابی ۲۰۶۸۸ متر مکعب در هکتار آب مصرف شده است. این مقدار کاهش با احتساب ۱۵۲۱ متر مکعب آب مورد نیاز جهت عملیات آماده سازی زمین و ۱۱۰۰ متر مکعب آب جهت غرقاب نگه داشتن کرت ها در ابتدای فصل رشد می باشد.

کلیدواژه ها : آبیاری برنج ، برنج ، آبیاری نواری برنج

آیا برنج می تواند حالت غرقابی را تحمل کند؟ بیشترین خسارت ناشی از غوطه وری در چه زمانی رخ می دهد؟ به نظر شما نیاز آبی برنج چه مقدار می باشد؟

برنج یک گیاه نیمه آبزی و متحمل به شرایط غرقابی است و قادر است دوره های طولانی شرایط غرقابی کامل را تحمل کند ولی تداوم حالت غرقابی همراه با ارتفاع زیاد آب با ایجاد شرایط احیاء و کمبود اکسیژن، تولید اسیدها و گازهای مضر، کاهش رشد و فعالیت ریشه، کاهش مقاومت ساقه، کاهش جذب بعضی از عناصر و مسمومیت تعدادی از عناصر دیگر باعث کاهش شدید رشد و عملکرد محصول برنج می گردد.

بیشترین خسارت ناشی از غوطه وری در مراحل مختلف رویشی و زایشی در زمان های پنجه دهی و گلدهی اتفاق می افتد. اثرات نامطلوب غوطه ور شدن عبارتند از خسارت مکانیکی، ایجاد لجن روی برگ ها، کاهش نور، شست و شوی مواد محلول از بافت های گیاه، افزایش حساسیت به آفات و بیماری ها و محدودیت انتشار گاز است. در اثر محدود شدن انتشار گازها تبادل O2 و CO2 مختل شده و فتوسنتز و تنفس به خوبی انجام نمی شود.

شرایط بهینه ی رشد و عملکرد برنج در شرایط اشباع خاک و با ارتفاع کم آب در مزرعه و نیز اجرای آبیاری متناوب حاصل می گردد. تحقیقات نشان داده است که حداکثر محصول زمانی به دست خواهد آمد که خاک شالیزار در شرایط غرقاب و یا اشباع باشد ولی در بعضی از مراحل رشد، خشکاندن کم و تدریجی خاک باعث افزایش عملکرد شده است، به شرطی که خاک از مرحله تشکیل خوشه اولیه تا مرحله خمیری در حد غرقاب و یا اشباع باشد.

وقتی عمق آب ایستابی (عمق آب پای بوته) در حد کم باشد در مقایسه با زمانی که عمق آب در کرت زیاد باشد عملکرد محصول بیشتر می باشد، چون کمی عمق آب در کرت، باعث افزایش درجه حرارت در روز و کاهش درجه حرارت در شب شده که در نتیجه پنجه زنی در گیاه افزایش یافته و باعث افزایش عملکرد می شود.

مطالعات انجام شده نشان داده است که وقتی مقدار آب مصرفی برنج در حد ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی متر بوده است (۷۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ متر مکعب آب برای یک هکتار) تغییر معنی داری در عملکرد محصول پیش نیامده بود اما وقتی که مقدار آب مصرفی در حد کمتر از ۵۵۰ میلی متر (کمتر از ۵۵۰۰ متر مکعب در هکتار) بوده است، محصول کافی به دست نیامد.

طی بررسی های یکساله در معاونت مؤسسه ی تحقیقات برنج آمل و در رقم طارم به این نتیجه رسیدند که آبیاری متناوب (آبیاری و بدون آب نگه داشتن مزرعه از ۳ هفته پس از نشا کاری تا مرحله رسیدن) در مقایسه با غرقاب دائم، باعث صرفه جویی آب به مقدار ۴۱ درصد شده است در حالی که حداکثر عملکرد نیز به دست آمده است. در رقم پر محصول و اصلاح شده نعمت در همان شرایط با آبیاری متناوب از دو هفته پس از نشا کاری تا مرحله تشکیل خوشه اولیه و سپس غرقاب دائم تا مرحله رسیدن در مقایسه با غرقاب دائم باعث صرفه جویی آب به مقدار ۲۴ درصد گردید ضمن اینکه حداکثر عملکرد به دست آمد.

برنج به نوسانات رطوبتی و تنش آب در دوره های پاگیری نشا یعنی بلافاصله بعد از نشاکاری، دوره ی تشکیل اندام های زایشی و در طول دوره ی گل دهی بسیار حساس می باشد و بیشترین مصرف آب را در این مرحله دارد. تنش آب در مرحله ی رویشی ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و سطح برگ را کاهش داده اما با تأمین آب در این مرحله، گیاهان می توانند ترمیم شوند. حدود ۱۰ روز قبل از گلدهی تا پایان گلدهی، بوته های برنج به تنش کمبود آب بسیار حساسند. تنش آبی در این دوره موجب عقیمی برگشت ناپذیر گلچه ها می شود.

درجه حرارت

دما یکی از مهم ترین پارامترهای اقلیمی و اکولوژیکی است که مراحل رشد و نمو وابستگی شدیدی به آن دارد. اگرچه برنج منشأ گرمسیری داشته و می تواند گستره ی دمایی وسیعی از ۱۰ تا ۵۰ درجه را تحمل کند، ولی دمای بهینه ی رشد آن ۲۵ تا ۳۱ درجه سانتی گراد می باشد. سرعت فتوسنتز برگ برنج در ۲۵ تا ۳۰ درجه حداکثر است. درجه حرارت نه تنها بر روی طول دوره رشد بلکه بر مقدار رشد گیاه برنج نیز مؤثر است.

درجه حرارت های پایین در مناطق معتدله، نیمه گرمسیری و حتی گرمسیری گزارش شده است. به طوری که آسیب سرمازدگی یکی از عوامل محدود کننده مناطق برنج خیز در طول فصل رویش می باشد. عوارش حاصل از درجه حرارت پایین عبارتند از: جوانه زنی ضعیف بذر و استقرار گیاهچه، رشد آهسته ی گیاهچه، کاهش سرعت ظهور و رشد برگ، تأخیر پنج زنی و کاهش تعداد آن، تأخیر در خوشه دهی، درصد بالای پوکی دانه و …

علاوه بر خسارت سرمازدگی، درجه حرارت های بالا نیز در بسیاری از نقاط دنیا باعث افزایش درصد پوکی و کاهش درصد رسیدگی خوشه برنج می شود. حساس ترین مرحله رشدی برنج در مقابل درجه حرارت بالا، مرحله خوشه دهی و گلدهی است.

درجه حرارت مناسب آب معمولا بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد. درجه حرارت بیش از ۴۰ و کمتر از ۱۵ درجه سانتی گراد برای کشت برنج نامناسب است.

کلمات کلیدی: برنج ، آبیاری ، آبیاری برنج ، درجه حرارت

تاریخ کاشت مناسب جهت کاشت سویا چه زمانی می باشد؟ برای تولید محصول با کیفیت سویا تراکم و عمق کاشت باید چگونه باشد؟ آبیاری در سویا به چه صورت است؟

تاریخ کاشت شویا

حداقل حرارت خاک برای جوانه زدن و سبزن شدن سویا حدود ۱۵ درجه سانتی گراد و دمای مطلوب آن حدود ۳۰ درجه سانتی گراد است. اما غیر از درجه حرارت، عوامل دیگری در تعیین تاریخ کاشت مؤثر هستند که عبارتند از نوع رقم، زمان برداشت کشت قبلی (اگر سویا به عنوان محصول دوم کشت شود)، شرایط اقلیمی منطقه و فتوپریود. به طور کلی بهترین تاریخ کاشت سویا برای هر منطقه و ارقام مورد نظر باید با انجام آزمایشات مشخص گردد. زمان تقریبی کاشت سویا به عنوان محصول مستقل بهاره در نواحی معتدل تا سرد کشور از نیمه اردیبهشت تا اواسط خرداد است. چنانچه به عنوان کشت دوم در نظر گرفته شود، بسته به زمان برداشت محصول قبلی از اواسط اردیبهشت تا اواسط تیرماه به کشت سویا اقدام می گردد. تأخیر در کشت و یا کشت دیرهنگام، باعث کاهش رشد رویشی بوته می شود که برای جبران آن، فواصل بین ردیف را نزدیک به هم در نظر می گیرند.

تراکم کاشت سویا

تراکم بوته و میزان بذر مناسب سویا بستگی به نوع رقم و تاریخ کاشت آن دارد و معمولا ارقام تک شاخه با تراکم بیشتری کاشته می شوند. در کشت های دوم و دیرتر نیز بهتر است فواصل خطوط کم تر شود تا ضمن جلوگیری از تبخیر از سطح خاک با پوشاندن سریع، از رشد علف های هرز نیز جلوگیری به عمل آید. بر این اساس معمولا فواصل خطوط مناسب در کشت های بهاره ۶۰-۴۵ سانتی متر و در کشت های تابستانه و دیر ۴۵-۲۵ سانتی متر می باشد. میزان بذر مورد نیاز بر اساس وزن هزار دانه و تیپ شاخه بندی ارقام ۷۵-۶۰ کیلوگرم در هکتار در نظر گرفته می شود.

عمق کاشت سویا

عمق کاشت دانه سویا در خاک های مختلف، متفاوت و بین ۳ تا ۵ سانتی متر در نظر گرفته شده و نباید از ۷.۵ سانتی متر تجاوز نماید. واریته های دانه درشت را در مقایسه با واریته های دانه کوچک، می توان در عمق بیشتری کشت کرد. بذر سویا براساس رطوبت خاک و درجه حرارت هوا بعد از ۷-۵ روز جوانه زده و سبز می شود. خاکی که سویا در آن کشت می شود باید دارای بافت متوسط و زهکشی مناسب باشد.

بذر سویا بسیار به عمق کاشت حساس بوده، بنابراین شروع زراعت سویا باید با دقت انجام گیرد. با بررسی های انجام شده مشخص شد که فقط ۲۰% از مزارع کشت شده در عمق مطلوب قرار گرفته اند. در ۶۸% مزارع بذر به اندازه ای عمیق کشت می شود که جوانه زنی با تأخیر رخ می دهد. طبق عرف جهانی عمق کشت بذر سویا ۸-۵ سانتی متر است. با این وجود، کشت در عمق کمتر یا بیشتر تحت شرایط خاصی مجاز می باشد.

کشت در عمق کمتر با شرایط زیر امکان پذیر است:

۱- کشت زود هنگام

۲- وجود بقایای زیاد

۳- خاک مرطوب

کشت در عمق بیشتر با شرایط زیر مجاز می باشد:

۱- کشت دیر هنگام

۲- خاک هایی با بافت سنگین

۳- خاک خشک

در خاک های شنی عمق بذر سویا می تواند تا ۱۰ سانتی متر هم برسد. در خاک های غرقابی عمق بذر را ۳ سانتی متر در نظر می گیرند. زمان کشت سویا نباید با بارندگی مصادف شود زیرا باعث کم شدن عمق بذور شده و جوانه زنی زودتر از موعد مقرر رخ می دهد. در تحقیقاتی که در ایالات متحده آمریکا انجام گرفت، مشخص شد بذوری که در عمق ۸-۷ سانتی متری کشت شده بودند نسبت به بذور با عمق ۵ سانتی متر، ۱۱۴ کیلوگرم در هکتار عملکرد بیشتری دارند.

آبیاری سویا

نیاز آبی و دور آبیاری سویا به طور کلی بستگی به رقم و شرایط آب و هوایی منطقه مورد کشت دارد. اما در سه مرحله گلدهی، غلاف دهی و پرشدن دانه، آبیاری سویا اهمیت و حساسیت بیشتری داشته و در صورت بروز تنش، خسارت شدیدی به عملکرد وارد خواهد شد. ریشه سویا تا عمق ۱۵۰ سانتی متری خاک رشد کرده و در مناطقی که سفره آب بالا است می توان آن را بدون آبیاری کشت نمود.

زراعت سویای آبی به آب فراوان که در زمان مناسب در دسترس باشد احتیاج دارد. میزان نیاز آبی سویا و تعداد دفعات آن به شرایط آب و هوایی، جنس خاک، روش آبیاری، ظرفیت نگهداری آب در خاک و عمق نفوذ ریشه بستگی دارد.

چنانچه رطوبت خاک قبل از کشت در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری کافی باشد لزومی به آبیاری تا مرحله قبل از گلدهی و تشکیل غلاف ها نمی باشد ولی اگر این رطوبت در خاک موجود نباشد بایستی قبل از کشت مبادرت به آبیاری نمود و حتی ممکن است بعد از کشت نیز احتیاج به یک آبیاری دیگر است.

در کشت بهاره، حتی اگر مقدار بارندگی قابل ملاحظه نباشد به دلیل وجود شخم پاییزه و یا زمستانه و همبستگی بین ذرات خاک، رطوبت از اعماق خاک به حدود بذر رسیده و سویا به طور یکنواخت سبز می شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد این محصول می توانید کتاب زیر را مطالعه نمایید

قسمت عمده ای از خطرات شغل کشاورزی مربوط به دستها  است، که به همان اندازه نیازمند تمهیدات لازم جهت حفاظت از دست است.

مواردی همچون بریدگی، سوراخ شدن و خراشیدگی دست از جمله شایع ترین خطرات هنگام باغبانی و برداشت محصولات هستند. از طرفی لمس هر کدام از پوشش های گیاهی که در دسترس کارگران است، ممکن است باعث آسیب به پوست و بافت های دست شود؛ که این آسیب بستگی به مقدار پوشش گیاهی درگیر با انسان دارد(درختان، بوته ها و …)

اما یک خطر مهم که ممکن است دست افراد باغبان یا کشاورز را تهدید کند، استفاده از اره برقی است. امروزه با استفاده از دستکش های مخصوص، که از مواد ویژه ایی تهیه و ساخته شده اند؛ توانسته اند تا حد زیادی احتمال وقوع آسیب به دست انسان را هنگام کار با اره برقی کاهش دهند.

عامل دیگری که ممکن است برای یک کشاورز یا باغبان خطر ساز شود دما است. در واقع با توجه به عوامل و شرایط طبیعی یا غیر طبیعی ممکن است دما تا حد زیادی افزایش یا کاهش یابد که این امر در دراز مدت ممکن است اثرات نامطلوبی را روی پوست دست انسان بر جای بگذارد. امروزه با استفاده از جدید ترین مواد و فناوری، دستکش هایی وارد دنیای تجارت شده که با توجه به دارا بودن آستر، میتواند تا حد چشمگیری از این آسیب ها جلوگیری کند.

بهترین دستکش برای کشاورزی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

با توجه به مطالب فوق یک دستکش مطلوب برای کشاورزی یا باغبانی دستکشی است که دارای ویژگی های زیر باشد:

۱-طراحی و جنس آن به گونه ای باشد که دست کشاورز یا باغبان هنگام کار با گیاهان و درختان و انواع پوشش گیاهی دچار خراشیدگی، پارگی و یا جراحت نشود.

۲- هنگام کار با اره برقی تا حد امکان از لرزش دست جلوگیری کند و بتواند جلوی آسیب های شدید احتمالی را بگیرد.

۳- همچنین برای کار در دماهای مختلف دارای آستر مناسب باشد.

۴-از جمله مواردی که بسیار دست یک کشاورز یا باغبان را تهدید میکند، تماس دست او با مواد شیمیایی است. بدین منظور یک دستکش مناسب جهت امور کشاورزی یا باغبانی باید دستکشی باشد که دارای پوشش کفی مناسب با جنس مرغوب بوده به گونه ای که هم از دست انسان محافظت کند و هم اینکه هنگام تماس با مواد شیمیایی تا حد امکان، پوشش کف دستکش واکنش پذیر نباشد.

دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی در کشاورزی

کشاورزی شغلی است که کارگران آن عمدتا در معرض مواد شیمیایی قرار دارند. برای صنعت کشاورزی یک دستکش خوب که بتواند در برابر مواد شیمیایی مقاوم باشد و اینکه دارای سطحی قوی برای جلوگیری از سوراخ شدن باشد بسیار نیاز است؛ که انتخاب دستکش هایی با پوشش نیتریل بهترین گزینه محسوب میشود.

مراحل حساس به تنش رطوبتی در جو چه مراحلی است؟ کمبود آب در آبیاری جو چه اثراتی در پی خواهد داشت؟ نیاز آبی جو نسبت به گندم چگونه است؟

آبیاری

آب یکی از مهم ترین عوامل رشد و نمو جو و سایر نباتات است. چون دوره زندگی جو از گندم کوتاهتر است، به همان نسبت نیز نیاز جو به آب کمتر از گندم است. مقدار آب لازم برای جو های پاییزه بیشتر از جو های بهاره بوده و از کاشت تا برداشت ۴ تا ۷ هزار متر مکعب در هکتار است.

حساس ترین مرحله به تنش رطوبتی مرحله بین گرده افشانی و رسیدن دانه ها می باشد که باعث کاهش قابل ملاحظه وزن هر دانه می شود. در مجموع مراحل حساس زندگی جو که در آن احتیاج بیشتری به آب دارد عبارتند از:

۱) مرحله جوانه زدن

۲) مرحله به ساقه رفتن

۳) مرحله تولید سنبله

۴) مرحله تولید گل

۵) مرحله تولید دانه

جو های بومی و محلی کم توقع تر از جو های اصلاح شده اند و عملکرد کمتری دارند. برای استفاده از جو های اصلاح شده و پر محصول باید توقعات آن ها از لحاظ کود، آب، بذر و تاریخ کشت را تأمین کنیم.

در نقاط مختلف کشور بسته به شرایط آب و هوایی مزرعه جو را چند بار آبیاری می کنند که دفعات آن بین ۳ تا ۶ مرحله متغیر است. تعداد دفعات آبیاری برای جو های پاییزه ۴ تا ۵ و برای جو های بهاره ۳ بار می باشد. کمبود آب سبب کاهش سرعت نمو، سریع تر متوقف شدن نمو و در نتیجه زودرس ساختن آن می شود. جو زودرس تر از گندم است و دوره ی رشد کوتاه تری دارد و از همین رو زراعت جو یک مرحله آب کمتر از گندم نیاز دارد.

در شرایط مساعد برای رشد و نمو، هنگامی که حاصلخیزی خاک در سطح مطلوب باشد مقدار آب مورد نیاز برای جو کمتر از دیگر غلات مناطق معتدله است. کمبود آب در هر یک از مراحل رشد تأثیر منفی بر روی رشد و نمو و عملکرد دارد.

جو برای رشد و نمو به آب نیاز شدیدی دارد. احتیاج جو به آب در ابتدای دوره ی رشد زیاد است و تأمین رطوبت در اطراف ریشه یکی از عوامل مهم موفقیت در تولید محصول خوب است و در آخر دوره رشد، کم آبی صدمه زیادی به گیاه وارد نمی کند.

کمبود آب و تأثیر آن در دانه جو سبب تقلیل سرعت نمو، تسریع در توقف نمو و در نتیجه زودرس ساختن آن و تلفات ناشی از تنفس که پس از توقف ماده سازی گیاه انجام می شود. چروکیده شدن دانه جو در اثر کمبود آب است. در مرحله گل دادن و دانه بستن، کمبود آب سبب کاهش وزن دانه ها می شود. به ویژه در مرحله تشکیل دانه ها کمبود آب سبب لاغر و چروکیده شدن دانه ها می شود.

آبیاری های سنگین، اندازه ی دانه را به طور قابل ملاحظه ای افزایش داده و از طرفی با توجه به اینکه در هر آبیاری ازت دانه کاهش می یابد، عصاره ی مالت در صنعت تخمیری و مهم ترین معیار قضاوت در کیفیت مالت را افزایش می دهد.

تاریخ کاشت

یکی از مهم ترین عواملی که در ایجاد یک محصول خوب دخالت دارد، تاریخ کاشت آن است.

همانطور که اشاره شد جو بصورت بهاره یا پاییزه کاشته می شود. تاریخ کاشت جو پاییزه اواسط مهر ماه تا اواخر آبان ماه می باشد، که بهترین تاریخ کاشت ۲۵ مهر است. البته بایستی به آب و هوای منطقه نیز توجه نمود که چنانچه هوای منطقه گرم باشد باید کشت را اندکی به تعویق انداخت.

جهت اطلاعات بیشتر در مورد گندم و جو می توانید کتاب زراعت گندم و جو  را مطالعه فرمایید.

سویا یکی از مهمترین گیاهان برای تولید روغن (۳۶%)، پروتیین (۱۸%) و کربوهیدرات (۲۰%) در جهان بوده و تقریبا در سراسر دنیا برای مصارف انسان، دام و کارخانجات کاشته می شود.

در یک برنامه ریزی مناسب آبیاری باید به سه سوال زیر پاسخ داده شود:

۱- آیا رطوبت خاک به حدی کاهش یافته است تا نیاز به آبیاری داشته باشد؟ (تعیین زمان آبیاری)

۲- برای کفایت آبیاری چه مقدار آب مورد نیاز است؟ (تعیین مقدار آب مورد نیاز)

۳- آیا امکان افزایش راندمان آبیاری وجود دارد؟ (چگونگی آبیاری مزرعه، نوع روش آبیاری)

به طور کلی آبیاری یا باران زیاد در مراحل اولیه رشد گیاه باعث افزایش رشد اندام های رویشی گیاه شده و توقع گیاه به آب و مواد غذایی را افزایش داده و نه تنها در عملکرد افزایشی ایجاد نکرده بلکه در مواردی منجر به کاهش عملکرد می شود.

سویا بیشترین حجم آب را در دوران رشد زایشی مصرف می کند (حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کل آب مصرفی در یک فصل)

مقدار آب مورد نیاز سویا

آب مورد نیاز سویا بسته به شرایط مختلف اقلیمی و طول دوره رشد از ۴۰۰ تا ۵۵۰ میلی متر در طی فصل متغیر است. به طور کلی گیاه سویا در دوران رشد رویشی و رسیدن به حداقل آب، نیاز دارد . در دوران گل دهی، توسعه غلاف و پر کردن دانه به ترتیب برابر ۵-۴، ۷-۵ و ۵-۴ میلی متر در روز آب نیاز دارد. به دلیل شرایط اقلیمی مختلف در کشور، آب مورد نیاز گیاه سویا در کشور نیز متفاوت خواهد بود.

روش های آبیاری سویا

روش های آبیاری سطحی و تحت فشار برای آبیاری سویا قابل استفاده است. هر روش شرایط خاصی می طلبد به طوری که نمی توان یکی را به عنوان  بهترین روش برای همه شرایط انتخاب کرد.

آبیاری کرتی: در روش آبیاری کرتی نیاز است تا مزرعه به کرت هایی به ابعاد مشخص به وسیله خاکریزهایی به ارتفاع حدود ۱۲ سانتی متر تقسیم بندی شده و شیب زمین کمتر از ۱/۰ درصد باشد. از آنجا که گیاه سویا نسبت به آب ماندگی و غرقابی حساس است، روش آبیاری کرتی زمانی که سویا مراحل جوانه زنی و ارتفاع کوچکی دارد به دلیل سله بستن و غرقاب کردن محیط مناسب نیست.

آبیاری نواری: آبیاری نواری خصوصا در خاک های متوسط تا سنگین قابلیت توزیع یکنواخت آب را دارد و به سادگی برای سویا قابل استفاده است. روش آبیاری نواری تقریبا مشابه آبیاری کرتی است با این تفاوت که در نوار ها در جهت طولی دارای شیب حدود ۲/۰ تا ۶/۰ درصد و طول نوار ها نسبت به عرض آن ها به صورت قابل توجهی بیشتر است.

آبیاری بارانی: در این روش می توان مقدار آب کمتر را در فواصل کوتاهتر ، با دقت و کنترل بهتر نسبت به روش های آبیاری سطحی برای آبیاری سویا به کار برد . در این روش مقادیر کم آب و با فراوانی زیاد به سادگی قابل استفاده بوده ولی در هر آبیاری خصوصا در دوران گل دهی و غلاف دهی حداقل حدود ۳۰ میلی متر آب بایستی به کار رود . از جمله مزایای این روش امکان استفاده از زمین های شیب دار، شستشوی برگ ها و امکان افزایش فتوسنتز گیاه می باشد.

آبیاری قطره ای: آبیاری مزارع سویا به روش قطره ای یا تیپ منجر به افزایش راندمان بیش از ۹۰ درصد خواهد شد . در شرایط اقلیمی کشور که کمبود منابع آبی از دلایل عمده محدود کننده تولید سویا می باشد ، این روش به دلایل فراوان از جمله صرفه جویی در مصرف آب ، راندمان بالاتر و افزایش سطح زیر کشت نسبت  به روش های سطحی در اولویت است .